Archiwum

Śpiewniki ewangelickie na Górnym Śląsku: Katowice, 18 marca


Oddział Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego w Katowicach zaprasza na spotkanie „Śpiewniki ewangelickie używane na terenie Górnego Śląska”. Prelekcję przedstawi ks. Konrad Indeka.

Spotkanie odbędzie się we wtorek 18 marca 2025 r. o godz. 17, w sali Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Katowicach przy ul. Warszawskiej 18.

Serdecznie zapraszamy!

Józef Król przedstawił prelekcję o wpływie Reformacji na rozwój kartografii

Józef Król - prelegent


18 lutego 2025 r. odbyło się kolejne spotkanie katowickiego Oddziału PTEw, które miało miejsce na parafii ewangelickiej w Katowicach. Gościem spotkania był Józef Król z parafii ewangelickiej w Jaworzu, który przedstawił wykład zatytułowany „Reformacja a rozwój nauk na przykładzie kartografii”. Prelegenta zaprezentowała dr Aneta Sokół – Józef Król jest aktywnym członkiem swojej parafii, pełnił również wiele funkcji na polu kościelnym, m.in. w synodzie diecezjalnym diecezji cieszyńskiej oraz jako członek Synodu Kościoła. Jest on również uznanym działaczem PTEw, w tym współzałożycielem Oddziału w Jaworzu, a także wieloletnim prezesem Zarządu Głównego PTEw – od 2002 r. do 2024.

Józef Król przybliżył słuchaczom początki XVI-wiecznej kartografii z protestanckiego punktu widzenia, przedstawiając pierwszych twórców map Polski oraz Śląska. Na początku prelegent przypomniał, że Reformacja obok rozwoju języków narodowych wywarła także znaczący wpływ na rozwój nauki, w tym na wiele kształtujących się dopiero dziedzin naukowych. Podkreślona została rola Filipa Melanchtona, przyjaciela Lutra, który był m.in. znawcą historii czy matematyki, zabiegał także o rozwój nauki równolegle do rozprzestrzeniania się idei Reformacji. Melanchton zyskał dzięki temu przydomek Nauczyciela Niemiec.

Czytaj dalej »

Jan Pelar i Nina Górniak – wkład ewangelików w rozwój Rzeszowa i Rzeszowszczyzny

Kilka słów o Janie Andrzeju Pelarze i Ninie Górniak – wkład ewangelików w rozwój Rzeszowa i Rzeszowszczyzny (w uzupełnieniu wykładu 21 stycznia 2025 r. w Katowicach podczas spotkania tamtejszego oddziału PTEw)

Trudno byłoby nie wspomnieć o dwóch osobach, ewangelikach rodem ze Śląska Cieszyńskiego, które związały się z Rzeszowem i Rzeszowszczyzną na zawsze. Oboje tu zmarli i tu, na tym samym cmentarzu spoczywają, a pierwsza z nich tu przez lata pracowała, a jej trwałe dzieło przynosi owoce do dzisiaj.

To Jan Andrzej Pelar, urodzony 18 sierpnia 1822 r. w Bobrku (dziś to część Cieszyna na polskim brzegu Olzy), zmarły w Rzeszowie 8 czerwca 1894 r., wybitny księgarz, drukarz, wydawca, bibliotekarz. Bardzo krótko: ten absolwent Gimnazjum Ewangelickiego w Cieszynie przybył do Lwowa na praktykę u znanego też ewangelickiego księgarza Jana Milikowskiego (rodem z Oldrzychowic), po czym stanął na czele stanisławowskiej filii jego księgarni. Odbywszy w Wiedniu 3 semestry studiów i naukę języków obcych, powrócił do Stanisławowa z nadzieją na założenie własnej księgarni, nie zezwoliły mu na to jednak władze zaborcze.

Czytaj dalej »

Protestanci na Rzeszowszczyźnie

Dr Maciej Kijowski - prelegent

17 stycznia 2025 r. odbyło się pierwsze w tym roku spotkanie katowickiego Oddziału PTEw, tradycyjnie w sali parafialnej parafii ewangelickiej w Katowicach. Gościem był dr Maciej Kijowski, który przedstawił wykład „Protestantyzm na Rzeszowszczyźnie (XVI-XXI w.). Nie(d)oceniona wartość”. Przedstawiając wykładowcę prof. Grażyna Szewczyk podkreśliła, że jest on doktorem nauk prawnych, rzeszowianinem, absolwentem Uniwersytetu M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie, obecnie nauczycielem akademickim Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach. Dr Kijowski zajmuje się prawem funeralnym oraz morskim prawem publicznym, poza tym w kręgu jego zainteresowań znajdują się dzieje protestantyzmu, czego owocem jest przygotowany wykład.

Dr Kijowski zaprezentował słuchaczom, jak kształtowały się dzieje protestantyzmu, w tym różnych jego odłamów, na Rzeszowszczyźnie od XVI-wiecznego pojawienia się zwolenników Reformacji po współczesną mozaikę Kościołów na tych terenach. Omawiając konfesje obecne na przestrzeni stuleci, dr Kijowski pokazał także ciągłość protestantyzmu w tej części Polski, co okazało się częściowo zaskoczeniem i odkryciem dla słuchaczy. Jak zostało podkreślone, w czasach Reformacji Rzeszowszczyzna stała się prawdziwym tyglem wyznaniowym, pojawili się tutaj luteranie, kalwiniści (m.in. Gorlice, Rymanowa, Nowotaniec), a także liczne, choć przeważnie krótko działające ośrodki ariańskie. Burzliwe czasy XVI-wieczne przedstawione zostały pośród barwnych szczegółów i ciekawostek, dotyczących m.in. przejmowania kościołów przez protestantów (np. kościoła św. Wawrzyńca w Romanowej) i zaprowadzania nowych zwyczajów. Niektóre spośród zborów kalwińskich funkcjonowały do XVIII w.

Czytaj dalej »

Ewangelicy na Rzeszowszczyźnie: Katowice, 21 stycznia


Oddział Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego w Katowicach zaprasza na spotkanie „Protestantyzm na Rzeszowszczyźnie (XVI-XXI w.). Nie(d)oceniona wartość”. Prelekcję przedstawi dr Maciej Kijowski z Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach.

Dr Maciej Kijowski

Spotkanie odbędzie się we wtorek 21 stycznia 2025 r. o godz. 17, w sali Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Katowicach przy ul. Warszawskiej 18.

Dr Maciej Kijowski – doktor nauk prawnych, nauczyciel akademicki w Wyższej Szkole Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach, w swoich badaniach naukowych zajmuje się prawem funeralnym, morskim prawem publicznym oraz związkami łączącymi prawo z literaturą i muzyką. Jest autorem kilkuset publikacji naukowych, m.in. książek: „Udział Sejmu i Senatu w ratyfikacji umów międzynarodowych (1919-2003)” 2004, „Prawne aspekty śmierci człowieka. Wybrane zagadnienia” 2023, „Wierność sobie. Mój socjalistyczny humanizm” 2023. Maciej Kijowski pochodzi i mieszka w Rzeszowie, interesuje się też dziejami protestantyzmu na Rzeszowszczyźnie.

Serdecznie zapraszamy!

„Ewangelik Górnośląski” – wyjątkowe czasopismo polskich ewangelików


19 listopada 2024 r. odbyło się spotkanie katowickiego Oddziału PTEw, którego gościem była dr Wisława Bertman, starszy kustosz w Bibliotece Śląskiej, a jednocześnie badaczka prasy ewangelickiej. Prelegentkę licznie przybyłym uczestnikom przedstawiła prezes Oddziału, prof. Grażyna Szewczyk, zaznaczając, że spotkanie poświęcone zostało polskiemu ewangelickiemu czasopismu ukazującemu się w okresie przedwojennym. Dr Wisława Bertman zaprezentowała wykład „»Ewangelik Górnośląski«. Czasopismo polskich ewangelików na Górnym Śląsku (1932-1939)”. Wykład wzbogacony został prezentacją multimedialną ukazującą również w sposób wizualny przedwojenne czasopismo.

Na początku prelegentka przybliżyła słuchaczom wizerunek Ewangelickiego Kościoła Unijnego na Polskim Górnym Śląsku, który powstał w nowoutworzonym po pierwszej wojnie światowej państwie polskim. Kościół unijny na Śląsku, obejmujący w większości niemieckojęzycznych wiernych, utworzony został w 1922 r. na mocy Konwencji Górnośląskiej, która gwarantowała tej mniejszości samodzielność funkcjonowania w warunkach Rzeczypospolitej. Przedstawiona została także niełatwa sytuacja grupy polskich wiernych w strukturach parafii unijnych, którzy domagali się równouprawnienia pod względem językowym i narodowym w Kościele zdominowanym przez wyznawców niemieckich. W dalszej kolejności Wisława Bertman omówiła, jak doszło do powołania w 1932 r. polskiego czasopisma ewangelickiego w tej części Śląska, jako inicjatywy Towarzystwa Polaków Ewangelików, działającego na rzecz polskości ewangelicyzmu.

Czytaj dalej »

O czasopiśmie „Ewangelik Górnośląski” z lat 1932-1939: Katowice, 19 listopada


Oddział Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego w Katowicach zaprasza na spotkanie „Ewangelik Górnośląski”. Czasopismo polskich ewangelików na Górnym Śląsku (1932-1939)”. Prelekcję przedstawi dr Wisława Bertman z Biblioteki Śląskiej.

Spotkanie odbędzie się we wtorek 19 listopada 2024 r. o godz. 17, w sali Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Katowicach przy ul. Warszawskiej 18.

„Ewangelik Górnośląski” ukazywał się w Katowicach od grudnia 1932 r. do wybuchu II wojny światowej, będąc w tym okresie jedynym polskim czasopismem ewangelickim na Górnym Śląsku. Był pismem, które odegrało znaczącą rolę w budzeniu polskiej świadomości w kręgach ewangelików polskiego pochodzenia zamieszkujących Górny Śląsk. Ze współczesnego punktu widzenia pozostaje czasopismem ciekawym i wartym głębszej analizy.

Serdecznie zapraszamy!

Sesja poświęcona ks. biskupowi Tadeuszowi Szurmanowi (1954-2014)


17 października 2024 r. w Bibliotece Śląskiej w Katowicach odbyła się sesja poświęcona pamięci ks. bp. Tadeusza Szurmana (1954-2014), proboszcza parafii w Katowicach, od 2002 r. aż do śmierci biskupa Diecezji Katowickiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, duchownego, który pełnił również wiele innych funkcji w swoim Kościele. Wydarzenie zorganizowano dla uczczenia 10. rocznicy Jego śmierci. Był również przyjacielem Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego – na jego zaproszenie na katowickiej plebani siedzibę znalazł Zarząd Główny PTEw.

Ks. bp Tadeusz Szurman (1954-2014)

Sesja „Sześć spojrzeń na osobę ks. bp. Tadeusza Szurmana” odbyła się w ramach cyklu Akademia Ekumeniczna w Katowicach, której inicjatorem i organizatorem jest ks. dr Adam Palion, duchowny Kościoła rzymskokatolickiego, delegat arcybiskupa ds. ekumenizmu w swoim Kościele oraz sekretarz Komisji ds. Ekumenizmu i Dialogu Międzyreligijnego.

W sześciu wystąpieniach prelegenci zaprezentowali zmarłego Duchownego jako inicjatora i organizatora działalności wydawniczej, twórcę diecezjalnej nagrody „Śląski Szmaragd”, mecenasa życia muzycznego w swojej wspólnocie, człowieka Kościoła niezwykle oddanego posłudze, duchownego otwartego na relacje i kontakty ekumeniczne. Przypomniana została także poezja Biskupa Szurmana, która pozostała po nim w trzech wydanych tomikach poetyckich (Malowane niezdarnie, 2004; Świeże powietrze, 2005; Z więzienia wolności, 2010). Wydarzeniu przewodniczył jego inicjator i organizator – ks. dr Adam Palion.

Czytaj dalej »

Sesja „Sześć spojrzeń na osobę ks. bp. Tadeusza Szurmana (1954-2014)”: Katowice, 17 października

17 października 2024 r. w Bibliotece Śląskiej w Katowicach odbędzie się sesja „Sześć spojrzeń na osobę ks. bp. Tadeusza Szurmana (1954-2014)”.

Celem sesji jest przypomnienie w 10. rocznicę śmierci różnych aspektów działalności i posługi zmarłego w 2014 r. proboszcza parafii ewangelickiej w Katowicach i biskupa diecezji katowickiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Ks. Tadeusz Szurman był wielkim orędownikiem działalności Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego, któremu zaoferował ulokowanie siedziby Zarządu Głównego na swojej parafii w Katowicach.

W sesji, organizowanej przy współudziale oddziału PTEw w Katowicach, wezmą udział jako prelegenci:

  • prof. dr hab. Grażyna Szewczyk,
  • prof. UŚ dr hab. Michał Skop,
  • dr Aneta Sokół,
  • ks. dr Adam Malina,
  • dr Aleksandra Maciejczyk,
  • ks. dr Adam Palion.

Sesja zostanie przeprowadzona w Bibliotece Śląskiej w ramach cyklu „Akademia Ekumeniczna”, zainicjowanego i prowadzonego przez ks. dr. Adama Paliona, duchownego Kościoła Rzymskokatolickiego, delegata arcybiskupa ds. ekumenizmu oraz sekretarzu Komisji ds. Ekumenizmu i Dialogu Międzyreligijnego. Sesja odbędzie się w sali „Parnassos” Biblioteki Śląskiej w Katowicach, plac Rady Europy 1 (hol główny). Początek o godz. 17:00.

Zaolziacy. Historia śląskiej rodziny

Dr Krystyna Bliwert - prelegentka


Gościem majowego spotkania Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego, Oddziału w Katowicach, była dr Krystyna Bliwert, która przedstawiła dzieje swojej zaolziańskiej rodziny. Spotkanie odbyło się 21 maja w sali parafialnej katowickiej parafii ewangelicko-augsburskiej przy ul. Warszawskiej. Krystynę Bliwert przedstawiła licznie przybyłym uczestnikom prezes Oddziału, prof. Grażyna Szewczyk. Prelegentka jest Mysłowiczanką, członkinią mysłowickiej parafii ewangelickiej, w przeszłości także delegatem na synod diecezjalny Kościoła. Przedstawiając prelegentkę prof. Szewczyk przybliżyła jej bogatą aktywność zawodową – dr Krystyna Bliwert jest z wykształcenia chemikiem i pracowała m.in. na Wydziale Farmaceutycznym Śląskiej Akademii Medycznej realizując się naukowo. Była także dyrektorem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Mysłowicach, gdzie pracowała do przejścia na emeryturę. Obecnie z pasją zajmuje się dziejami swojej rodziny, której część po podziale Śląska Cieszyńskiego przywędrowała na Górny Śląsk.

W prelekcji zatytułowanej „Zaolziacy. Historia śląskiej rodziny”, Krystyna Bliwert zaprezentowała losy swoich bliższych i dalszych krewnych, na życiu których piętno odcisnęła historia, w tym zmiany polityczne, w wyniku których wielu zaolziańskich ewangelików po podziale ziemi cieszyńskiej w 1920 r. musiało opuścić swoje domy i szukać swego miejsca w nowoutworzonym państwie polskim. Jednym z nich był dziadek prelegentki, który opuścił Zaolzie i zakupił domy w Mysłowicach i Katowicach. Wiele miejsca w barwnej opowieści zajęły wspomnienia związane z zaolziańskim domem dziadków w Suchej, gdzie rodzina prowadziła dobrze prosperującą gospodę. Dom Kiedrodniów (rodziny ze strony mamy) pozostał we wspomnieniach K. Bliwert jako dziecięcy raj zaolziański, gdzie mogła spotykać się z kuzynami i częścią rodziny, która pozostała na Zaolziu. Słuchacze mogli jednocześnie poznać wiele epizodów i przeżyć poszczególnych bohaterów barwnej opowieści – wujków, kuzynów, ciotek i kuzynek. Prelegentka zwracała uwagę na tradycje muzyczne obecne w jej rodzinie.

Czytaj dalej »

Zaolziacy. Historia śląskiej rodziny: Katowice, 21 maja


Oddział Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego w Katowicach zaprasza na spotkanie „Zaolziacy. Historia śląskiej rodziny”. Prelekcję opartą na swojej rodzinnej historii przedstawi dr Krystyna Bliwert.

Spotkanie odbędzie się we wtorek 21 maja 2024 r. o godz. 17, w sali Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Katowicach przy ul. Warszawskiej 18.

Dr Krystyna Bliwert urodziła się w 1934 r. w Mysłowicach. Ukończyła studia chemiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, po czym podjęła pracę w laboratorium kopalni Mysłowice, później została kierownikiem laboratorium kopalni Wieczorek. W 1973 r. podjęła pracę w Zakładzie Chemii Żywności i Żywienia na tworzonym Wydziale Farmaceutycznym Śląskiej Akademii Medycznej. Zajmowała się bromatologią (nauką o środkach spożywczych) i dietetyką. Była promotorem 16 prac magisterskich, autorem i współautorem 26 publikacji. W 1980 r. uzyskała tytuł doktora nauk przyrodniczych. W 1993 r. została powołana na stanowisko dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Mysłowicach, gdzie pracowała do przejścia na emeryturę w 1996 r. Przez 3 kadencje była ławnikiem sądu ds. cywilnych i rodzinnych, przez 2 kadencje radnym miasta Mysłowice. Jest członkiem parafii ewangelicko-augsburskiej w Mysłowicach, była delegatem na synod diecezjalny Kościoła.

Serdecznie zapraszamy!

Wspomnienie Heleny Molak (1921-2012) w Katowicach

Prof. dr hab. Andrzej Molak - prelegent


16 kwietnia 2024 r. odbyło się spotkanie Oddziału PTEw w Katowicach. Członkowie oraz sympatycy spotkali się w sali parafialnej katowickiej parafii ewangelickiej przy ul. Warszawskiej 18. Podczas kwietniowego spotkania przedstawiona została postać Heleny Molak (1821-2012), pochodzącej ze Śląska Cieszyńskiego działaczki ruchu ludowego oraz kurierki Wincentego Witosa, która w uznaniu jej zasług została zaliczona do Panteonu Górnośląskiego. Postać Heleny Molak przedstawił jej syn – prof. Andrzej Molak, zarazem członek PTEw i katowickiej parafii ewangelickiej, w prelekcji „Helena Molak – droga z Goleszowa, przez Warszawę, Katowice, Cisownicę – do Panteonu Górnośląskiego”. Przedstawiając prelegenta prezes Oddziału prof. Grażyna Szewczyk podkreśliła, że jest on fizykiem, wykładowcą Uniwersytetu Śląskiego, autorem wielu publikacji naukowych, a jednocześnie prowadzi sad jabłoniowy w rodzinnej Cisownicy.

Helena Molak (1921-2012)

Prelegent przybliżył słuchaczom niezwykłe dzieje życia swojej Mamy, jak mogli przekonać się zebrani – kobiety odważnej, prawej i bardzo zaangażowanej w działalność ruchu ludowego i sprawy ludowców. Podkreślone zostało, że to zaangażowanie Helena Molak wyniosła z domu rodzinnego – pochodziła z chłopskiej rodziny ewangelickiej z Cisownicy, a działaczem społecznym był wcześniej jej ojciec – Paweł Niemiec, po śmierci którego córka kontynuowała te rodzinne tradycje niejednokrotnie narażając się na niebezpieczeństwa. Wiele miejsca w swojej opowieści prof. Molak poświęcił przedwojennemu okresowi życia swojej matki i jej kontaktom z Wincentym Witosem, który przebywał wówczas na zesłaniu w Czechosłowacji, utrzymując jednocześnie bliskie kontakty z działaczami ewangelikami w Polsce, w tym z rodziną Niemców z Cisownicy. Helena Molak pełniła rolę kurierki przenosząc przez granicę meldunki i wiadomości pomiędzy Witosem a działaczami ludowymi w kraju. Młoda działaczka narażała swoje życie uczestnicząc w wielu grożących zdemaskowaniem zdarzeniach.

Czytaj dalej »