Archiwum

Grecja – śladami apostoła Pawła: Katowice, 15 kwietnia


Oddział Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego w Katowicach zaprasza na spotkanie „Grecja – śladami apostoła Pawła”. Prelekcję przedstawi Bożena Polak.

Spotkanie odbędzie się we wtorek 15 kwietnia 2025 r. o godz. 17, w sali Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Katowicach przy ul. Warszawskiej 18.

Serdecznie zapraszamy!

O śpiewnikach ewangelickich na Górnym Śląsku

Ks. Konrad Indeka - prelegent


18 marca 2025 r. w sali parafialnej Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Katowicach odbyło się kolejne spotkanie katowickiego Oddziału PTEw. Prelegentem był ks. Konrad Indeka, wikariusz miejscowej parafii, który przedstawił temat „Śpiewniki ewangelickie używane na terenie Górnego Śląska”. Spotkanie tradycyjnie otworzyła prezes Oddziału prof. Grażyna Szewczyk wprowadzając uczestników w tematykę prelekcji.

Ks. Indeka zaprezentował słuchaczom, jakimi śpiewnikami posługiwali się ewangelicy na Górnym Śląsku od momentu pojawienia się tego wyznania na tych terenach po bardziej współczesne górnośląskie śpiewniki drukowane dla niemieckich jak i polskich wiernych. Na początku prelegent przypomniał, jaką rolę odgrywało pieśniarstwo w duchowości ewangelickiej, w tym jaką wagę nadał muzyce sam Marcin Luter. Przypomniane zostało, że śpiew według Reformatora był formą głoszenia Ewangelii, w tym stał się ważną częścią ewangelickiego nabożeństwa, dlatego też nadawano duże znaczenie wspólnym śpiewom i wspomagającym go kancjonałom. W dalszej kolejności zaprezentowany został przegląd śpiewników używanych w ciągu kilku wieków przez luteran na Górnym Śląsku. Były to zarówno śpiewniki niemieckojęzyczne jak i polskojęzyczne, od XVI-wiecznych, poprzez charakterystyczne kancjonały brzeskie, po coraz obszerniejsze śpiewniki XIX- raz XX-wieczne, których celem było ujednolicenie tradycji śpiewu kościelnego dla wiernych na tym terenie.

Czytaj dalej »

Śpiewniki ewangelickie na Górnym Śląsku: Katowice, 18 marca


Oddział Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego w Katowicach zaprasza na spotkanie „Śpiewniki ewangelickie używane na terenie Górnego Śląska”. Prelekcję przedstawi ks. Konrad Indeka.

Spotkanie odbędzie się we wtorek 18 marca 2025 r. o godz. 17, w sali Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Katowicach przy ul. Warszawskiej 18.

Serdecznie zapraszamy!

Józef Król przedstawił prelekcję o wpływie Reformacji na rozwój kartografii

Józef Król - prelegent


18 lutego 2025 r. odbyło się kolejne spotkanie katowickiego Oddziału PTEw, które miało miejsce na parafii ewangelickiej w Katowicach. Gościem spotkania był Józef Król z parafii ewangelickiej w Jaworzu, który przedstawił wykład zatytułowany „Reformacja a rozwój nauk na przykładzie kartografii”. Prelegenta zaprezentowała dr Aneta Sokół – Józef Król jest aktywnym członkiem swojej parafii, pełnił również wiele funkcji na polu kościelnym, m.in. w synodzie diecezjalnym diecezji cieszyńskiej oraz jako członek Synodu Kościoła. Jest on również uznanym działaczem PTEw, w tym współzałożycielem Oddziału w Jaworzu, a także wieloletnim prezesem Zarządu Głównego PTEw – od 2002 r. do 2024.

Józef Król przybliżył słuchaczom początki XVI-wiecznej kartografii z protestanckiego punktu widzenia, przedstawiając pierwszych twórców map Polski oraz Śląska. Na początku prelegent przypomniał, że Reformacja obok rozwoju języków narodowych wywarła także znaczący wpływ na rozwój nauki, w tym na wiele kształtujących się dopiero dziedzin naukowych. Podkreślona została rola Filipa Melanchtona, przyjaciela Lutra, który był m.in. znawcą historii czy matematyki, zabiegał także o rozwój nauki równolegle do rozprzestrzeniania się idei Reformacji. Melanchton zyskał dzięki temu przydomek Nauczyciela Niemiec.

Czytaj dalej »

Jan Pelar i Nina Górniak – wkład ewangelików w rozwój Rzeszowa i Rzeszowszczyzny

Kilka słów o Janie Andrzeju Pelarze i Ninie Górniak – wkład ewangelików w rozwój Rzeszowa i Rzeszowszczyzny (w uzupełnieniu wykładu 21 stycznia 2025 r. w Katowicach podczas spotkania tamtejszego oddziału PTEw)

Trudno byłoby nie wspomnieć o dwóch osobach, ewangelikach rodem ze Śląska Cieszyńskiego, które związały się z Rzeszowem i Rzeszowszczyzną na zawsze. Oboje tu zmarli i tu, na tym samym cmentarzu spoczywają, a pierwsza z nich tu przez lata pracowała, a jej trwałe dzieło przynosi owoce do dzisiaj.

To Jan Andrzej Pelar, urodzony 18 sierpnia 1822 r. w Bobrku (dziś to część Cieszyna na polskim brzegu Olzy), zmarły w Rzeszowie 8 czerwca 1894 r., wybitny księgarz, drukarz, wydawca, bibliotekarz. Bardzo krótko: ten absolwent Gimnazjum Ewangelickiego w Cieszynie przybył do Lwowa na praktykę u znanego też ewangelickiego księgarza Jana Milikowskiego (rodem z Oldrzychowic), po czym stanął na czele stanisławowskiej filii jego księgarni. Odbywszy w Wiedniu 3 semestry studiów i naukę języków obcych, powrócił do Stanisławowa z nadzieją na założenie własnej księgarni, nie zezwoliły mu na to jednak władze zaborcze.

Czytaj dalej »

Protestanci na Rzeszowszczyźnie

Dr Maciej Kijowski - prelegent

17 stycznia 2025 r. odbyło się pierwsze w tym roku spotkanie katowickiego Oddziału PTEw, tradycyjnie w sali parafialnej parafii ewangelickiej w Katowicach. Gościem był dr Maciej Kijowski, który przedstawił wykład „Protestantyzm na Rzeszowszczyźnie (XVI-XXI w.). Nie(d)oceniona wartość”. Przedstawiając wykładowcę prof. Grażyna Szewczyk podkreśliła, że jest on doktorem nauk prawnych, rzeszowianinem, absolwentem Uniwersytetu M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie, obecnie nauczycielem akademickim Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach. Dr Kijowski zajmuje się prawem funeralnym oraz morskim prawem publicznym, poza tym w kręgu jego zainteresowań znajdują się dzieje protestantyzmu, czego owocem jest przygotowany wykład.

Dr Kijowski zaprezentował słuchaczom, jak kształtowały się dzieje protestantyzmu, w tym różnych jego odłamów, na Rzeszowszczyźnie od XVI-wiecznego pojawienia się zwolenników Reformacji po współczesną mozaikę Kościołów na tych terenach. Omawiając konfesje obecne na przestrzeni stuleci, dr Kijowski pokazał także ciągłość protestantyzmu w tej części Polski, co okazało się częściowo zaskoczeniem i odkryciem dla słuchaczy. Jak zostało podkreślone, w czasach Reformacji Rzeszowszczyzna stała się prawdziwym tyglem wyznaniowym, pojawili się tutaj luteranie, kalwiniści (m.in. Gorlice, Rymanowa, Nowotaniec), a także liczne, choć przeważnie krótko działające ośrodki ariańskie. Burzliwe czasy XVI-wieczne przedstawione zostały pośród barwnych szczegółów i ciekawostek, dotyczących m.in. przejmowania kościołów przez protestantów (np. kościoła św. Wawrzyńca w Romanowej) i zaprowadzania nowych zwyczajów. Niektóre spośród zborów kalwińskich funkcjonowały do XVIII w.

Czytaj dalej »

Ewangelicy na Rzeszowszczyźnie: Katowice, 21 stycznia


Oddział Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego w Katowicach zaprasza na spotkanie „Protestantyzm na Rzeszowszczyźnie (XVI-XXI w.). Nie(d)oceniona wartość”. Prelekcję przedstawi dr Maciej Kijowski z Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach.

Dr Maciej Kijowski

Spotkanie odbędzie się we wtorek 21 stycznia 2025 r. o godz. 17, w sali Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Katowicach przy ul. Warszawskiej 18.

Dr Maciej Kijowski – doktor nauk prawnych, nauczyciel akademicki w Wyższej Szkole Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach, w swoich badaniach naukowych zajmuje się prawem funeralnym, morskim prawem publicznym oraz związkami łączącymi prawo z literaturą i muzyką. Jest autorem kilkuset publikacji naukowych, m.in. książek: „Udział Sejmu i Senatu w ratyfikacji umów międzynarodowych (1919-2003)” 2004, „Prawne aspekty śmierci człowieka. Wybrane zagadnienia” 2023, „Wierność sobie. Mój socjalistyczny humanizm” 2023. Maciej Kijowski pochodzi i mieszka w Rzeszowie, interesuje się też dziejami protestantyzmu na Rzeszowszczyźnie.

Serdecznie zapraszamy!

„Ewangelik Górnośląski” – wyjątkowe czasopismo polskich ewangelików


19 listopada 2024 r. odbyło się spotkanie katowickiego Oddziału PTEw, którego gościem była dr Wisława Bertman, starszy kustosz w Bibliotece Śląskiej, a jednocześnie badaczka prasy ewangelickiej. Prelegentkę licznie przybyłym uczestnikom przedstawiła prezes Oddziału, prof. Grażyna Szewczyk, zaznaczając, że spotkanie poświęcone zostało polskiemu ewangelickiemu czasopismu ukazującemu się w okresie przedwojennym. Dr Wisława Bertman zaprezentowała wykład „»Ewangelik Górnośląski«. Czasopismo polskich ewangelików na Górnym Śląsku (1932-1939)”. Wykład wzbogacony został prezentacją multimedialną ukazującą również w sposób wizualny przedwojenne czasopismo.

Na początku prelegentka przybliżyła słuchaczom wizerunek Ewangelickiego Kościoła Unijnego na Polskim Górnym Śląsku, który powstał w nowoutworzonym po pierwszej wojnie światowej państwie polskim. Kościół unijny na Śląsku, obejmujący w większości niemieckojęzycznych wiernych, utworzony został w 1922 r. na mocy Konwencji Górnośląskiej, która gwarantowała tej mniejszości samodzielność funkcjonowania w warunkach Rzeczypospolitej. Przedstawiona została także niełatwa sytuacja grupy polskich wiernych w strukturach parafii unijnych, którzy domagali się równouprawnienia pod względem językowym i narodowym w Kościele zdominowanym przez wyznawców niemieckich. W dalszej kolejności Wisława Bertman omówiła, jak doszło do powołania w 1932 r. polskiego czasopisma ewangelickiego w tej części Śląska, jako inicjatywy Towarzystwa Polaków Ewangelików, działającego na rzecz polskości ewangelicyzmu.

Czytaj dalej »

O czasopiśmie „Ewangelik Górnośląski” z lat 1932-1939: Katowice, 19 listopada


Oddział Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego w Katowicach zaprasza na spotkanie „Ewangelik Górnośląski”. Czasopismo polskich ewangelików na Górnym Śląsku (1932-1939)”. Prelekcję przedstawi dr Wisława Bertman z Biblioteki Śląskiej.

Spotkanie odbędzie się we wtorek 19 listopada 2024 r. o godz. 17, w sali Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Katowicach przy ul. Warszawskiej 18.

„Ewangelik Górnośląski” ukazywał się w Katowicach od grudnia 1932 r. do wybuchu II wojny światowej, będąc w tym okresie jedynym polskim czasopismem ewangelickim na Górnym Śląsku. Był pismem, które odegrało znaczącą rolę w budzeniu polskiej świadomości w kręgach ewangelików polskiego pochodzenia zamieszkujących Górny Śląsk. Ze współczesnego punktu widzenia pozostaje czasopismem ciekawym i wartym głębszej analizy.

Serdecznie zapraszamy!

Sesja poświęcona ks. biskupowi Tadeuszowi Szurmanowi (1954-2014)


17 października 2024 r. w Bibliotece Śląskiej w Katowicach odbyła się sesja poświęcona pamięci ks. bp. Tadeusza Szurmana (1954-2014), proboszcza parafii w Katowicach, od 2002 r. aż do śmierci biskupa Diecezji Katowickiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, duchownego, który pełnił również wiele innych funkcji w swoim Kościele. Wydarzenie zorganizowano dla uczczenia 10. rocznicy Jego śmierci. Był również przyjacielem Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego – na jego zaproszenie na katowickiej plebani siedzibę znalazł Zarząd Główny PTEw.

Ks. bp Tadeusz Szurman (1954-2014)

Sesja „Sześć spojrzeń na osobę ks. bp. Tadeusza Szurmana” odbyła się w ramach cyklu Akademia Ekumeniczna w Katowicach, której inicjatorem i organizatorem jest ks. dr Adam Palion, duchowny Kościoła rzymskokatolickiego, delegat arcybiskupa ds. ekumenizmu w swoim Kościele oraz sekretarz Komisji ds. Ekumenizmu i Dialogu Międzyreligijnego.

W sześciu wystąpieniach prelegenci zaprezentowali zmarłego Duchownego jako inicjatora i organizatora działalności wydawniczej, twórcę diecezjalnej nagrody „Śląski Szmaragd”, mecenasa życia muzycznego w swojej wspólnocie, człowieka Kościoła niezwykle oddanego posłudze, duchownego otwartego na relacje i kontakty ekumeniczne. Przypomniana została także poezja Biskupa Szurmana, która pozostała po nim w trzech wydanych tomikach poetyckich (Malowane niezdarnie, 2004; Świeże powietrze, 2005; Z więzienia wolności, 2010). Wydarzeniu przewodniczył jego inicjator i organizator – ks. dr Adam Palion.

Czytaj dalej »

Sesja „Sześć spojrzeń na osobę ks. bp. Tadeusza Szurmana (1954-2014)”: Katowice, 17 października

17 października 2024 r. w Bibliotece Śląskiej w Katowicach odbędzie się sesja „Sześć spojrzeń na osobę ks. bp. Tadeusza Szurmana (1954-2014)”.

Celem sesji jest przypomnienie w 10. rocznicę śmierci różnych aspektów działalności i posługi zmarłego w 2014 r. proboszcza parafii ewangelickiej w Katowicach i biskupa diecezji katowickiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Ks. Tadeusz Szurman był wielkim orędownikiem działalności Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego, któremu zaoferował ulokowanie siedziby Zarządu Głównego na swojej parafii w Katowicach.

W sesji, organizowanej przy współudziale oddziału PTEw w Katowicach, wezmą udział jako prelegenci:

  • prof. dr hab. Grażyna Szewczyk,
  • prof. UŚ dr hab. Michał Skop,
  • dr Aneta Sokół,
  • ks. dr Adam Malina,
  • dr Aleksandra Maciejczyk,
  • ks. dr Adam Palion.

Sesja zostanie przeprowadzona w Bibliotece Śląskiej w ramach cyklu „Akademia Ekumeniczna”, zainicjowanego i prowadzonego przez ks. dr. Adama Paliona, duchownego Kościoła Rzymskokatolickiego, delegata arcybiskupa ds. ekumenizmu oraz sekretarzu Komisji ds. Ekumenizmu i Dialogu Międzyreligijnego. Sesja odbędzie się w sali „Parnassos” Biblioteki Śląskiej w Katowicach, plac Rady Europy 1 (hol główny). Początek o godz. 17:00.

Zaolziacy. Historia śląskiej rodziny

Dr Krystyna Bliwert - prelegentka


Gościem majowego spotkania Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego, Oddziału w Katowicach, była dr Krystyna Bliwert, która przedstawiła dzieje swojej zaolziańskiej rodziny. Spotkanie odbyło się 21 maja w sali parafialnej katowickiej parafii ewangelicko-augsburskiej przy ul. Warszawskiej. Krystynę Bliwert przedstawiła licznie przybyłym uczestnikom prezes Oddziału, prof. Grażyna Szewczyk. Prelegentka jest Mysłowiczanką, członkinią mysłowickiej parafii ewangelickiej, w przeszłości także delegatem na synod diecezjalny Kościoła. Przedstawiając prelegentkę prof. Szewczyk przybliżyła jej bogatą aktywność zawodową – dr Krystyna Bliwert jest z wykształcenia chemikiem i pracowała m.in. na Wydziale Farmaceutycznym Śląskiej Akademii Medycznej realizując się naukowo. Była także dyrektorem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Mysłowicach, gdzie pracowała do przejścia na emeryturę. Obecnie z pasją zajmuje się dziejami swojej rodziny, której część po podziale Śląska Cieszyńskiego przywędrowała na Górny Śląsk.

W prelekcji zatytułowanej „Zaolziacy. Historia śląskiej rodziny”, Krystyna Bliwert zaprezentowała losy swoich bliższych i dalszych krewnych, na życiu których piętno odcisnęła historia, w tym zmiany polityczne, w wyniku których wielu zaolziańskich ewangelików po podziale ziemi cieszyńskiej w 1920 r. musiało opuścić swoje domy i szukać swego miejsca w nowoutworzonym państwie polskim. Jednym z nich był dziadek prelegentki, który opuścił Zaolzie i zakupił domy w Mysłowicach i Katowicach. Wiele miejsca w barwnej opowieści zajęły wspomnienia związane z zaolziańskim domem dziadków w Suchej, gdzie rodzina prowadziła dobrze prosperującą gospodę. Dom Kiedrodniów (rodziny ze strony mamy) pozostał we wspomnieniach K. Bliwert jako dziecięcy raj zaolziański, gdzie mogła spotykać się z kuzynami i częścią rodziny, która pozostała na Zaolziu. Słuchacze mogli jednocześnie poznać wiele epizodów i przeżyć poszczególnych bohaterów barwnej opowieści – wujków, kuzynów, ciotek i kuzynek. Prelegentka zwracała uwagę na tradycje muzyczne obecne w jej rodzinie.

Czytaj dalej »