Archiwum

Bp Jan Niewieczerzał w setną rocznicę urodzin

Bp Jan Niewieczerzał (1914-1981)

28 kwietnia w siedzibie  Parafii Ewangelicko-Reformowanej odbyło się spotkanie warszawskiego oddziału PTEw. Spotkanie było poświęcone życiu i działalności bp. Jana Niewieczerzała. Był on zwierzchnikiem Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Polsce w latach 1953-1975 i prezesem Polskiej Rady Ekumenicznej od 1960 r. przez 18 lat, od 1970 był wykładowcą w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej z zakresu historii i teologii ruchu ekumenicznego.

Spotkanie zgromadziło blisko 60 osób. Sylwetkę i działalność biskupa przedstawił prof. Karol Karski, a następnie dawni współpracownicy i parafianie przypominali zdarzenia z udziałem biskupa ważne dla Kościoła E-R i wspólnot zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej. Przytaczano wiele anegdot, podkreślając pogodę ducha biskupa, szczerość i odpowiedzialność w działaniu. Spotkanie ilustrowane było slajdami, a także wyświetlono film przygotowany swego czasu przez redakcję ekumeniczną TVP, w którym rodzina i najbliżsi współpracownicy wspominają księdza Jana Niewieczerzała.

Czytaj dalej »

20-lecie cieszyńskiego Klubu PTEw!

Jedno ze spotkań Klubu: styczeń 2014

Upłynęło 20 lat od ważnego dla Oddziału PTEw w Cieszynie wydarzenia: 28 kwietnia 1994 r. odbyło się zebranie założycielskie Klubu PTEw, pierwotnie nazywanego Klubem Seniora. Jego powołania domagało się szereg osób, ale bodaj największą jego orędowniczką była członkini PTEw od momentu założenia oddziału w 1984 r., śp. Helena Szarowska. Inicjatywa była ze wszech miar zaskakująca. Prezes wyobrażał sobie, że da szyld oddziału PTEw, powoła minizarząd klubu, który będzie organizował towarzyskie spotkania klubowe z herbatą i kawą i będzie żył własnym życiem, natomiast zarząd oddziału będzie kontynuował swoją dotychczasową formę działalności, czyli organizował mniej więcej co miesiąc prelekcje „na wyższym poziomie”, okolicznościowe wieczornice na miejscu lub wyjazdowe spotkania wspólnie z innymi oddziałami lub organizacjami, reprezentował oddział na zewnątrz. Skoro PTEw podjęło rękawicę, prawdopodobnie wszystko musiało zostać wcześniej ukartowane: nie chcemy żadnych minizarządów, wystarczy zarząd Oddziału, a głowa prezesa w tym, aby to wszystko grało! I chcemy się spotykać CO TYDZIEŃ! Przez cały rok!

Czytaj dalej »

Najbliższe spotkania PTEw – maj 2014

Data       Oddział    Temat 

1 maja     Cieszyn    Wycieczka wokół Beskidu Śląskiego (otwarcie sezonu wycieczkowego)
5 maja     Jaworze    Piotr Kenig, Ewangelicki etos pracy na przykładzie bielskich przemysłowców
8 maja     Cieszyn    Ewa Bocek-Orzyszek, Maria Dorda (75–lecie urodzin)
15 maja    Bielsko    Andrzej Kowalczyk, 650-lecie założenia Uniwersytetu Jagiellońskiego
15 maja    Cieszyn    Władysław Sosna, Lucjan Malinowski (175–lecie urodzin)
17 maja    Jaworze    Wycieczka na Zaolzie
17 maja    Żory       Jan Szturc, Ewangelicy w walce o wolną Polskę po 1945 r. (Paweł Heczko 
                        i Emil Ruśniok)
19 maja    Warszawa   Brunon Sikora, Całun Turyński. Kiedy powstał. Spór o autentyczność
20 maja    Katowice   prof. Jan Malicki (dyr. Bibl. Śląskiej), Miles Christianus - dzieje motywu
20 maja    Ustroń     ks. prof. Marek Uglorz, Gender
22 maja    Cieszyn    ks. Henryk Czembor, Jan Kalwin (450–lecie śmierci)
25 maja    Kraków     Spotkanie oddziału PTEw i parafialnej grupy współpracy z parafią reformowaną 
                        z Roden (Holandia) 
25 maja    Poznań     Urszula Baranowska, PTEw a życie w diasporze; Aleksandra Obracaj, Tendencja 
                        desakralizacji bryły architektonicznej kościołów na przełomie XX i XXI wieku 
29 maja    Cieszyn    Wycieczka do Orawskiej Lesnej

Kwiecień 2014 r. w cieszyńskim Oddziale PTEw

Kwiecień 2014 r. miał tylko trzy nieświąteczne czwartki.

Józef Chełmoński (1849-1914)

Na pierwszym z nich (3 kwietnia) Stanisława Ruczko zaprezentowała postać jednego z najznakomitszych malarzy polskich – Józefa Mariana Chełmońskiego (w 100-lecie jego śmierci). O nim to napisał Wojciech Weiss: „nikt w obrazie nie dał tyle poezji, co on, i to jak najprostszymi środkami”. Wyrastał na wsi, miał czas zaznajomić się z tajnikami jej życia, nauczyć się szacunku do pracy i do głębi pokochać jej krajobraz i wszystko, co go wypełnia. Miał dar odnotowywania w znakomitej pamięci wzrokowej najmniejszej migawki i odtwarzania jej potem na płótnie w kolejnych wersjach. Choć ojciec pierwszy zapoznał go z elementami rysowania, nie wierzył, aby w żywiołowym wnętrzu chłopca ukryty był wielki talent malarstwa. Rozpoznał go jednak Wojciech Gerson i nakazał być sobą. Będąc na dalszych studiach w Krakowie, a potem w Monachium, przymierał głodem i bez opamiętania malował, przez wiele lat sobie a muzom. Za radą przyjaciół wyjechał do Paryża. Tu już na scenę wchodzili impresjoniści, on pozostawał sobą ze swoim egzotycznym dla Europejczyków realizmem polskiego krajobrazu. Dopiero Amerykanie przebywający w Paryżu uznali jego obrazy za godne ozdoby swoich daczy.

Czytaj dalej »

Oddziały PTEw z Koszalina i Bielska zasadzily jabłonkę w Ogrodzie Reformacji przy parafii ewangelickiej w Salmopolu

21 kwietnia 2014 r. to dzień pierwszego wydarzenia będącego dowodem rozwijającej się współpracy dwóch oddziałów PTEw z Koszalina i Bielska-Białej. Tego dnia przedstawiciele tych oddziałów spotkali się w parafii ewangelickiej w Salmopolu, u ks. proboszcza Jana Byrta, aby zasadzić drzewko w Ogrodzie Reformacji. W wyniku propozycji, aby zasadzić drzewko owocowe, prezesi oddziałów podjęli decyzję, aby była to jabłonka.

Ks. Jan Byrt

Ks. Jan Byrt po przywitaniu zapoznał nas z historią oraz celem powstania Ogrodu Reformacji. Przekazał nam także, że nasze drzewko jest pierwszym zasadzonym przez PTEw oraz pierwszym zasadzonym w tym roku. W nawiązaniu do jabłonki ks. Byrt przypomniał słowa ks. dr. M. Lutra, który na pytanie: co by zrobił, gdyby następnego dnia miał być koniec świata – odpowiedział, że zasadziłby jabłonkę. Była to dla nas interesująca wiadomość.

Drzewko zostało przez nas skojarzone z symbolem współpracy naszych oddziałów z północy i południa kraju. Wydarzenie to może zachęcać, inspirować do rozwoju współpracy pomiędzy oddalonymi oddziałami. Po zasadzeniu drzewka, co pokazujemy na zdjęciach, odbyło się na parafii wspólne, interesujące spotkanie, za które serdecznie dziękujemy ks. Byrtowi.

Czytaj dalej »

Spotkanie PTEw w Ustroniu (22 kwietnia). Rok katechizmu – katechizm ks. Karola Kotschego

Rok 2014 jest „Rokiem Katechizmu”. Spoglądając na to hasło z perspektywy luteranina, mowa może być tylko i wyłącznie o Małym Katechizmie, który jako jedyny zdobył, można powiedzieć światową sławę, przetłumaczono go na wiele języków. W Rzeczypospolitej tłumaczenie katechizmu Lutra ujrzało światło dzienne już w 1530 r. Tłumaczem był Liberiusz Schadlik. Liczba wydrukowanych egzemplarzy była jednak niewystarczająca w stosunku do potrzeb. Kolejne tłumaczenie, dokonane przez Jana Maleckiego, opublikowano Królewcu w 1546 r. Od tego roku Mały Katechizm był wydawany w języku polskim wielokrotnie przez różnych wydawców (tylko do końca XVI wieku ukazało się 11 jego wydań). I tak do dnia dzisiejszego tłumaczenie Małego Katechizmu ks. dr. Marcina Lutra są nowelizowane by służyć kolejnym pokoleniom wiernych z Kościołów wywodzących się z Reformacji. Obecnie powszechnie przyjęte jest tłumaczenie ks. biskupa Andrzeja Wantuły z 1962 r. oparte na tekście niemieckim skonfrontowanym z przekładem łacińskim.

Czytaj dalej »

Kwiecień w PTEw w Jaworzu

Kolejną prelekcję w jaworzańskim oddziale PTEw wygłosiła Danuta Szczypka z Wisły. 7 kwietnia licznie zebrani w sali parafialnej w Jaworzu wysłuchali prelekcji pt. „Bogumił Hoff i jego kontakty ze Śląskiem Cieszyńskim”.

Bogumił Hoff urodził się 6 czerwca 1829 w Radomiu. Był synem pastora przybyłego z Meklemburgii w Niemczech. Naukę pobierał w szkołach w Radomiu, Krakowie i Raciborzu. Nie wybrał studiów teologicznych jak tego oczekiwano, ale studia rolnicze. Wpierw został dzierżawcą i administratorem majątków rolniczych, potem przebywając w Wielkopolsce oddał się pracy wydawniczej i kulturalnej na gruncie polskim. W 1870 roku przeniósł się do Cieszyna, skąd przenosi się do Przemyśla, Krakowa, na Podhale, i trafia do Warszawy. W tym czasie pasje krajoznawcza, etnograficzna, malarska i fotograficzna, towarzyszyły Jemu cały czas, kiedy sporządzał notatki, szkice itp. Nawiązał także współpracę z Oskarem Kolbergiem.

Tak ukształtowany przybył po raz pierwszy do Wisły w 1882 roku na kurację, gdzie przybywał corocznie zachwycony jej urokiem, rozpoczął propagować jej walory w prasie i wśród przyjaciół. W Wiśle osiadł na stałe 1892 roku, tam zbudował 3 wille „Bożydar”, „Jasna” i „Janina”. W roku 1888 wydał monografię Wisły pt. Lud cieszyński. Jego właściwości i siedziby. Obraz etnograficzny, wydał również powieść Imko Wisełka – legendę o założeniu Wisły. Zmarł 26 lutego 1894 w Wiśle.

Czytaj dalej »

Portret Jędrzeja Hławiczki (1866-1914) – nauczyciela, społecznika, organisty, etnografa (Katowice)

Prof. Andrzej Hławiczka

15 kwietnia w sali parafialnej w Katowicach miało miejsce kolejne w tym roku spotkanie Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego (katowickiego Oddziału), w czasie którego wystąpił z prelekcją prof. Andrzej Hławiczka prezentując sylwetkę swego dziadka, Jędrzeja Hławiczki.

Po wprowadzeniu słuchaczy w tematykę spotkania przez prezes prof. Grażynę Szewczyk oraz muzycznej atrakcji przygotowanej przez katowicki chór parafialny (pod kierownictwem dr Aleksandry Maciejczyk), głos zabrał główny gość wtorkowego popołudnia. Prof. Hławiczka w przedstawionym wykładzie, zatytułowanym: „Portret Jędrzeja Hławiczki (1866-1914) – polskiego nauczyciela, wychowawcy młodzieży, społecznika, muzykologa, organisty, etnografa, chórmistrza, zbieracza pieśni ludowych, w 100-lecie tragicznej śmierci”, wzbogaconym prezentacją multimedialną, starał się odpowiedzieć na postawione przez siebie pytanie: „jakim człowiekiem był Jego dziadek?”

Czytaj dalej »

„Przesłanie zamknięte w tubie” – spotkanie PTEw w Łodzi

plakat

3 kwietnia 2014 roku odbyło się spotkanie łódzkiego Oddziału PTEw, które poświęcone zostało odnalezionym dokumentom z 1922 roku. Dokumenty te zostały odnalezione przez zupełny przypadek. Porywisty wiatr uszkodził krzyż znajdujący się na wieży kościoła. W kuli znajdującej się pod krzyżem została odnaleziona tuba z dokumentami.

Tematyka spotkania wzbudziła duże zainteresowanie zarówno członków PTEw jak i parafian. W trakcie spotkania proboszcz tutejszej Parafii przedstawił okoliczności uszkodzenia krzyża. Omówione zostały działania, które były podjęte celem zdjęcia krzyża wraz z kulą, w której zostały znalezione dokumenty. Przedstawiono również plany naprawy uszkodzeń. W trakcie spotkania można było obejrzeć odnalezione dokumenty.

Czytaj dalej »

Kwietniowe spotkanie w bielskim Oddziale PTEw

plakat

Polskie Towarzystwo Ewangelickie Oddział w Bielsku-Białej zaprasza na spotkanie „Luteranie w Cieszynie”. Temat przedstawi kustosz Muzeum Protestantyzmu w Cieszynie, Marcin Gabryś.

Spotkanie odbędzie się tym razem w poniedziałek, 28 kwietnia 2014 r. o godz. 17 w budynku Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Bielsku, przy placu ks. Marcina Lutra. Wstęp wolny.

Promocja książki Lucyny Żukowskiej o Kościele ewangelickim w Gdańsku w okresie rządów NSDAP

W sali Debory kościoła Zbawiciela w Sopocie. Od prawej: ks. bp prof. Marcin Hintz, Lucyna Żukowska, prof. Grzegorz Berendt, prof. Tadeusz Stegner

W niedzielę 6 kwietnia 2014 roku w kościele Zbawiciela w Sopocie miała miejsce promocja książki autorstwa Lucyny Żukowskiej, dr nauk humanistycznych, pt. Między Śmiercią a Diabłem. Kościół ewangelicki w Gdańsku w okresie rządów NSDAP (1933-1945). Książka, będąca drukiem dysertacji dr Żukowskiej, została wydana przez IPN-owską Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Gdańsku i jest rezultatem 5-letnich badań autorki nad działalnością Ewangelickiego Kościoła Unijnego oraz Kościoła Wyznającego w Wolnym Mieście Gdańsku w okresie rządów NSDAP.

Zgromadzonych na promocji przywitał ks. bp prof. Marcin Hintz, proboszcz sopockiej parafii, który podkreślił współpracę autorki z parafią także na łamach Gdańskiego Rocznika Ewangelickiego. Spotkanie, zorganizowane przez Parafię Ewangelicko-Augsburską w Gdańsku oraz Polskie Towarzystwo Ewangelickie Oddział w Gdańsku, poprowadził prof. Tadeusz Stegner. Na spotkaniu autorka przybliżyła kulisy powstania książki oraz trudności, jakie napotkała przy zbieraniu materiałów źródłowych. Należy podkreślić również ogromną wartość wykonanych przez autorkę badań w archiwach polskich i niemieckich.

Czytaj dalej »

Prof. Andrzej Hławiczka o Jędrzeju Hławiczce (1866-1914)
— nauczycielu, organiście, etnografie: Katowice, 15 kwietnia

plakat

Polskie Towarzystwo Ewangelickie Oddział w Katowicach oraz Parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach zapraszają na kolejne spotkanie, którego gościem będzie prof. Andrzej Hławiczka (Politechnika Śląska w Gliwicach): „Portret Jędrzeja Hławiczki (1866-1914) – polskiego nauczyciela, wychowawcy młodzieży, społecznika, muzykologa, organisty, etnografa, zbieracza pieśni ludowych, w 100-lecie tragicznej śmierci”.

Spotkanie odbędzie się we wtorek 15 kwietnia 2014 r. o godz. 17 w sali parafii ewangelickiej w Katowicach przy ul. Warszawskiej 18.

Jędrzej (Andrzej) Hławiczka (ur. 1866 w Dzięgielowie k. Cieszyna, zm. 1914 w Cieszynie) – polski nauczyciel i społecznik na Śląsku Cieszyńskim, muzykolog, etnograf, zbieracz pieśni ludowych Śląska Cieszyńskiego.

Ukończył seminarium nauczycielskie w Cieszynie, po czym pracował w jednej z ustrońskich szkół. Studiował muzykologię w Lipsku, a w 1899 r. zatrudnił się jako organista w cieszyńskim kościele Jezusowym oraz nauczał religii ewangelickiej. Był czołowym działaczem Społeczności Chrześcijańskiej. Zginął tragicznie, postrzelony przez chorego psychicznie ucznia. Ojciec Karola i Adama – wieloletniego duchownego luterańskiego w Katowicach.

W 1901 r. wydał „Śpiewniki szkolne”, w których umieścił zebrane przez siebie polskie pieśni ludowe ze Śląska Cieszyńskiego. Należał też do grona wydawców ewangelickiego śpiewnika przebudzeniowego Harfa syjońska (1906).