1 grudnia 2021 r. na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach odbyła się publiczna obrona rozprawy doktorskiej Wisławy Bertman – członkini Oddziału Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego w Katowicach, pt. „Czasopisma ewangelickie w Polsce po 1989 roku”. Promotorem rozprawy była prof. dr hab. Irena Socha.
Szczegóły dotyczące rozprawy, w tym jej streszczenie i opinie obojga recenzentów – prof. dr hab. Wandy Musialik i dr. hab. Adriana Uljasza, prof. UR – można znaleźć na stronach uniwersytetu pod adresem: bip.us.edu.pl/mgr-wislawa-bertman.
Zapis przebiegu całej obrony jest dostępny na portalu YouTube pod adresem:
Planowane jest wydanie rozprawy Wisławy Bertman w postaci książki papierowej jak i elektronicznej.
Streszczenie Praca przedstawia zjawisko dynamicznego rozwoju prasy ewangelickiej, rozumianej tu głównie jako prasa środowiska luterańskiego, jaki został zapoczątkowany w wyniku transformacji ustrojowej w 1989 r. Niewielka liczebnie, tzn. licząca ok. 80 000 osób społeczność polskich ewangelików, której działalność prasowa w okresie PRL była limitowana, ograniczona do dwóch tytułów,podjęła wyzwanie i w stosunkowo krótkim czasie stworzyła kilkanaście znaczących czasopism, wiele z nich o charakterze nie tylko religijnym, ale także społeczno-kulturalnym lub i naukowym. Wszystkie ukazywały się nieprzerwanie przynajmniej przez kilka lat, a niektóre lat kilkanaście. W pracy przedstawiono rolę kultury ewangelickiej i duchowości protestanckiej, w tym kultury Słowa, która w korzystnych warunkach zaowocowała rozwojem czasopiśmiennictwa. Badaniem objęto lata dynamicznego rozwoju ewangelickich czasopism:1989-2014, kiedy to rozkwit przeżywała większość ewangelickich tytułów prasowych.
W dysertacji na tle historii ewangelicyzmu ukazano zmiany, jakie nastąpiły w rozwoju i typologii czasopiśmiennictwa, odtworzono dynamikę rozwoju, mapę prasy, przedstawiono wydawców i redaktorów czasopism. Dokonano analizy zawartości i częściowo także treści ukazujących się tytułów, a na tej podstawie ustalono typologię i funkcje badanych periodyków. Ze szczególną uwagą, oprócz periodyków wydawanych pod patronatem Kościoła, omówiono niezależne inicjatywy prasowe świeckich ewangelików, często tytuły o charakterze międzywyznaniowym, współtworzące kulturę wspólnot chrześcijańskich. Zaprezentowano formy dystrybucji czasopism, zwłaszcza kolportaż parafialny, reklamę i promocję wybranych tytułów, a także formy komunikowania się – dialog, jaki wydawcy toczyli z czytelnikami i odbiór czasopism przez samych czytelników. Określono funkcje czasopism, a także rolę, jaką pełniły czasopisma dla żyjącej w rozproszeniu społeczności oraz dla współczesnej kultury. Ukazano również formy obecności i dostępności prasy ewangelickiej w świeckich bibliotekach, księgarniach oraz w Internecie, a w przypadku starszych tytułów, coraz częściej, w archiwach cyfrowych. Na koniec podjęto próbę porównania zjawiska ze znanym zjawiskiem rozkwitu prasy katolickiej. Wskazano również, że wraz ze zmianą pokoleniową i rozwojem Internetu rola prasy, w tym prasy tworzonej przez społeczne i kulturalne środowisko ewangelickie i do tego środowiska adresowanej, stopniowo zaczęła się zmniejszać na rzecz małych, środowiskowych, bliższych czytelnikowi biuletynów lokalnych.
Odpowiedz