Dzisiaj przypominamy znaczące wydarzenie dla społeczności ewangelickiej na Górnym Śląsku: wystawę jubileuszową w Muzeum Śląskim w relacji Anety M. Sokół.
20 października 2017 r. odbyło się otwarcie wystawy przygotowanej przez Muzeum Śląskie z okazji Roku Reformacji, jednej z licznych w 2017 r. jubileuszowych ekspozycji, ale szczególnej ze względu na zaprezentowane bogactwo pamiątek i materialnych dowodów trwania luterańskich tradycji na Śląsku. Uroczystość otwarcia wystawy „Wszystko osiąga się przez nadzieję…” miała miejsce w auli Muzeum Śląskiego na poziomie -4 i zgromadziła liczne grono zaproszonych gości oraz wszystkich zainteresowanych wydarzeniem. Uroczystość poprowadziła dyrektor Muzeum Śląskiego Alicja Knast, która na wstępie powitała uczestników, w tym marszałka województwa śląskiego dr. Henryka Mercika, biskupów obu diecezji śląskich Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce: diecezji katowickiej i cieszyńskiej, ks. dr. Mariana Niemca i ks. dr. Adriana Korczago, przedstawicieli władz samorządowych, świata kultury, nauki oraz wszystkich przybyłych. Alicja Knast przekazała podziękowania osobom, które wspomogły przygotowanie ekspozycji, wymieniając ks. Karola Macurę z Drogomyśla prof. Ewę Chojecką, dr. hab. Wacława Gojniczka oraz Marcina Gabrysia z Biblioteki Tschammera przy parafii luterańskiej w Cieszynie.
Głos zabrali również goście, w tym ks. bp Marian Niemiec, który podkreślił, że patronujące wystawie słowa Marcina Lutra „Wszystko osiąga się przez nadzieję” odnoszą się również do ogromnego wysiłku organizacyjnego, który towarzyszył zespołowi przygotowującemu ekspozycję, towarzyszył przedsięwzięciu, dzięki któremu udało się zgromadzić w jednym miejscu bogactwo kulturowe świadczące o Reformacji, przetrwałe w luterańskich parafiach, prywatnych domach i rodzinnych kolekcjach na Śląsku. Podkreślił, że wypożyczone i udostępnione przedmioty, obiekty i eksponaty możemy dzięki temu obejrzeć w jednej muzealnej sali, co powinno także kierować naszą uwagę ku Bożemu Słowu i „mieć nadzieję w Panu”.
Dyrektor przybliżyła słuchaczom założenia organizacyjne przedsięwzięcia, zaznaczając, że wystawa dobitnie świadczy, jak wielką rolę odegrał ewangelicyzm w dziejach regionu śląskiego, jak wpływał na kulturę śląską oraz na inne konfesje. Wystawie towarzyszyły również inne przygotowane inicjatywy – wydana przez Muzeum pod takim samym tytułem publikacja oraz cykl spotkań dyskusyjnych na terenie Muzeum, przeznaczony dla wszystkich zainteresowanych poszerzeniem wiedzy z zakresu reformacyjnych wydarzeń (cykl „Pokłosie reformacji – konflikty religijne i ich oblicze we współczesnej kulturze”). Uczestnicy mogli również poznać zespół pomysłodawców i wykonawców ekspozycji – kuratorów wystawy, w imieniu których o wykonanym przedsięwzięciu opowiedziała Henryka Olszewska-Jarema.
Wystawa ukazująca 500-letnie tradycje Kościoła ewangelickiego na Śląsku obejmowała pięć wyróżnionych modułów – duchowość, edukację, tradycje, społeczeństwo i politykę oraz kulturę. Te aspekty aktywności konfesyjnej przypominały ułożeniem różę Lutra, rozwijając narrację o Reformacji jako duchowym odrodzeniu zapoczątkowanym w XVI wieku i kontynuowanym w następnych stuleciach. Jak zaznaczyła H. Olszewska-Jarema, założeniem było, aby wystawa służyła refleksji, przybliżyła tożsamość wyznaniową ewangelików na Śląsku i ukazała ich wkład w życie i osiągnięcia regionu. Nie było jej zadaniem przedstawienie tylko rysu historycznego reformacyjnych wydarzeń, ale pokazanie całej różnorodności kulturowo-duchowej luteran, w tym również działalności edukacyjnej, misyjnej, po ekumeniczną i ponadczasowe trwanie wyznaniowych wartości.
Przed obejrzeniem wystawy na uczestników czekała jeszcze jedna atrakcja przygotowana przez organizatorów. Zespół Concerto Polacco pod przewodnictwem prof. Marka Toporowskiego zaprezentował utwór, który był wykonany 300 lat temu podczas uroczystości położenia kamienia węgielnego pod budowę Kościoła Jezusowego w Cieszynie (13.10.1710). Rękopis tego historycznego utworu udostępniony został przez Muzeum Protestantyzmu w Cieszynie (został także zaprezentowany na wystawie). Dzięki odczytaniu zapisu nutowego i transkrypcji tekstu, dokonanych przez prof. Marka Toporowskiego i dr. Zenona Mojżesza, możliwe było jego pierwsze współczesne wykonanie.
Wysłuchanie utworów sprzed kilku wieków, przywodzących na myśl czasy odrodzenia konfesji na ziemi cieszyńskiej dostarczyło uczestnikom niezapomnianych wrażeń. Wiele wrażeń i refleksji czekało również w sali wystawowej. Przede wszystkim ekspozycja wzbudziła podziw swoim rozmachem, wielkością i różnorodnością. Modułowo ułożone eksponaty, jak można było zauważyć po opisach, zgromadzone zostały w oparciu o zbiory wielu kolekcji muzealnych, stanowiły również własność luterańskich parafii i prywatnych właścicieli. W Muzeum Śląskim zaprezentowana została swoista „narracja o Reformacji” i jej trwaniu, z uwzględnieniem losów Kościoła, wspólnot parafialnych, duchownych, po współwyznawców i zasłużonych ewangelików.
W uroczystości otwarcia i pierwszym wspólnym oglądaniu udział wzięło wiele osób przybyłych z okolicznych parafii oraz z diecezji cieszyńskiej, w tym wiele osób, które użyczyły swoje pamiątkowe przedmioty czy ocalałe obiekty rodzinne związane z wielopokoleniowym trwaniem przy konfesji. Ekspozycja prezentująca setki muzealnych eksponatów jednocześnie uwzględniała elementy nowoczesne – możliwość wysłuchania ewangelickiej muzyki, filmy i multimedialne aranżacje. O sile przekazu wystawy „Wszystko osiąga się przez nadzieję…” stanowi bogactwo zgromadzonych eksponatów, ale także multimedialność, możliwość koncentracji na tematycznych jej częściach oraz możliwość obejrzenia unikatowych obiektów, w tym z początków Reformacji na Śląsku.
Wystawę w Muzeum Śląskim było można było oglądać do 30 kwietnia 2018 r. Zwiedzenie wystawy poświęconej Reformacji było zarazem okazją do poznania Muzeum zlokalizowanego na terenach pokopalnianych w Katowicach. Była to zarazem jedyna w swoim rodzaju możliwość zobaczenia kulturowego dziedzictwa konfesyjnego, spojrzenia na przeszłość Kościoła luterańskiego na Śląsku, odnalezienia lub wzmocnienia dumy z przynależności do wyznaniowej wspólnoty i społeczności ewangelików na Śląsku, uświadomienia sobie własnego dziedzictwa w Jubileuszowym Roku Reformacji.
Kuratorami wystawy byli: Henryka Olszewska-Jarema, Ada Grzelewska, Jan Sasor, Krystyna Pieronkiewicz-Pieczko, Joanna Szeligowska-Farquhar; współpraca: Andrzej Holeczko-Kiehl, Agnieszka Tabor, Joanna Kryszka; konsultacje merytoryczne: ks. Karol Macura, dr hab. Wacław Gojniczek, Marcin Gabryś.
Aneta M. Sokół
Odpowiedz