Dr Michał Skop
Gościem marcowego spotkania Oddziału PTEw w katowickiej parafii ewangelickiej był dr Michał Skop, germanista i wykładowca na Uniwersytecie Śląskim, w Zakładzie Teorii Literatury i Komparastyki Literackiej, znawca literatury niemieckiej, a także twórczości Wilhelma Szewczyka (1916-1991). Zaprezentowany 15 marca wykład dr Michał Skop poświęcił właśnie twórczości literackiej śląskiego pisarza, dziennikarza i współtwórcy powojennego życia literackiego na Śląsku, ze szczególnym uwzględnieniem tematyki zaolziańskiej w jego pisarstwie („Zaolzie w szkicach i esejach Wilhelma Szewczyka”).
Na wstępie prelegent przedstawił słuchaczom drogę literacką Szewczyka, który debiutował utworami poetyckim na łamach przedwojennej „Kuźnicy”, także już przed wojną opublikował swój poemat o tematyce górniczej „Hanys” (1938); po wojnie był jedną z ważniejszych postaci katowickiego środowiska literackiego obok m.in. Zdzisława Hierowskiego czy Jana Baranowicza, wydając kolejne powieści (m.in. „Czerwone słońce”, „Skarb Donnersmarcków”, „Kleszcze”) oraz zbiory eseistyczne (m.in. „Z kraju Lompy”). Wielostronna aktywność Szewczyka obejmowała także dziennikarstwo (był m.in. redaktorem naczelnym dwutygodnika „Poglądy” w latach 1962-1983), pracę w Polskim Radio Katowice, kierownictwo literackie w Teatrze Śląskim, a także zachowany w pamięci starszych widzów cykl gawęd telewizyjnych „Z dymkiem cygara”, poświęconych głównie przeszłości Śląska.
W drugiej części swojej prelekcji dr Skop przedstawił opinie i sądy Szewczyka, a przez to także jego dobrą znajomość tematyki zaolziańskiej, tamtejszego życia literackiego oraz współtwórców polskiej kultury powstającej na Zaolziu. Prelegent podkreślił przy tym, że eseistyka, felietony i reportaże zajmowały miejsce szczególne w całej twórczości pisarza, gdyż – jego zdaniem – zmuszały do uczestnictwa w życiu publicznym, pozwalały na przedstawianie i interpretowanie otaczającej rzeczywistości, zaobserwowanych zjawisk i postaw ludzkich. Dr Skop cytował słuchaczom wybrane fragmenty z tego eseistycznego pisarstwa – dotyczące ludzi i spraw Zaolzia, m.in. dotyczące miesięcznika „Sztorcem” (trzech numerów wydanych przez Pawła Kubisza w 1938 r. w Czeskim Cieszynie), które to pismo, zdaniem pisarza, mogło zająć ważne miejsce w społeczno-kulturalnym pejzażu zaolziańskim.
Prelegent przytaczał także sądy śląskiego dziennikarza dotyczące zaolziańskiej literatury, w tym sylwetek pisarzy i działaczy, którzy zostali również uwzględnieni w wydanych tomach felietonów (m.in. Pawła Musioła, Jan Kubisza, Pawła Kubisza). Zebrani mogli wsłuchać się w zdania trafnie, a także dosadnie oceniające opisywane wydarzenia, świadczące o zrozumieniu nie tylko polskiej tematyki zaolziańskiej, ale także o widocznym w nich zrozumieniu dla polskiej ewangelickiej mniejszości wyznaniowej, która od 1920 r. pielęgnowała swoje tradycje konfesyjne w obrębie państwa czechosłowackiego. Uwzględnianie przez Wilhelma Szewczyka tej drażliwej zapewne w polskiej powojennej rzeczywistości perspektywy, świadczyłoby o postrzeganiu przez pisarza Śląska Cieszyńskiego jako wspólnoty rozdzielonej w wyniku podziałów politycznych. Dodać należy, że cała prelekcja – ukazująca dziennikarski „głos” pisarza – była ilustrowana prezentacją multimedialną, z pokazaniem m.in. przedwojennych czasopism i okładek tytułów istotnych dla wywodu.
Po wykładzie miała miejsce ożywiona dyskusja na temat pisarstwa Wilhelma Szewczyka i tematyki przez niego preferowanej. Słuchacze mieli także możliwość zadawania pytań uczestniczącej w spotkaniu córce pisarza – prof. Grażynie Szewczyk; pytania dotyczyły m.in. spuścizny po pisarzu, jak też jego roli jako ojca i głowy rodziny. Spotkanie było zapewne także zachętą dla zebranych do pierwszej lub ponownej lektury utworów, w tym cytowanych w prelekcji eseistycznych tomów Wilhelma Szewczyka.
Aneta Sokół
Odpowiedz