Lipiec 2023 r. w jaworzańskim PTEw: o ewangelickich Serbołużyczanach

Na spotkaniu 3 lipca 2023 r. temat „Ewangeliccy Serbołużyczanie: przeszłość i teraźniejszość” przedstawił dr Jerzy Krzyszpień, pracownik Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Prelegent w interesujący sposób przedstawił historię tego małego narodu słowiańskiego, począwszy od średniowiecza (wędrówki ludów) po dzień dzisiejszy. Jednocześnie omówił obecność w nim ewangelików.

Serbołużyczanie, inaczej Serbowie Łużyccy lub Łużyczanie, zamieszkują Łużyce, tj. ziemie leżące obecnie na terytorium Brandenburgii i Saksonii. (Po ostatniej wojnie wschodni pas Łużyc znalazł się w Polsce.) Lud ten dzieli się dwie grupy: Górnołużyczanie (okolice Budziszyna) posługują się językiem górnołużyckim, a Dolnołużyczanie (okolice Chociebuża) – dolnołużyckim. Posiadają symbole narodowe: flagę i hymn, którego słowa napisał duchowny ewangelicki. Stworzyli literaturę, muzykę i sztuki plastyczne. Na wsiach rozwinęły się tradycyjne ubiory regionalne, w których np. kolor biały bywa kolorem żałoby.

Obecnie populacja Serbołużyczan liczy 40-60 tysięcy. Posiadają w Niemczech status uznanej prawnie mniejszości narodowej, lecz nie zawsze traktowano ich przychylnie. Obecnie większość z nich to katolicy. Politycznym i kulturalnym centrum Serbołużyczan jest Budziszyn. Tutaj znajdują się ważne instytucje. Istotną rolę odgrywa też Chociebuż. Istnieją przedszkola i szkoły, gdzie mówi się po łużycku i uczy się tego języka. Są łużyckojęzyczne programy radiowe i telewizyjne. Jeśli chodzi o Serbołużyczan ewangelickich, od czasów Reformacji wydają w obu swoich językach przekłady Biblii, śpiewniki kościelne, postylle i czasopisma. Odprawiają w nich nabożeństwa. Na przestrzeni wieków wnieśli pokaźny wkład w tworzenie kultury swojego narodu. W polskiej części Łużyc, zasiedlonej przez ludność polską, działają dwie ewangelickie parafie, Lubań i Żary. Utrzymują one kontakty z Serbołużyczanami.

Po prelekcji wywiązała się ożywiona dyskusja. Otóż kilku naszych członków podczas urlopowych wyjazdów spotkało się z kulturą serbołużycką i starało się przekazać nam swoje wrażenia.

Tekst: Danuta Kubala, zdjęcia: Ryszard Stanclik