21 lutego 2023 r. tradycyjnie w katowickiej parafii odbyło się spotkanie Oddziału PTEw. W zastępstwie zaproszonej Eweliny Bachul-Cienciały, zaplanowaną prelekcję „Organowy śpiew wiary – muzyczna spuścizna ks. Adama i Karola Hławiczków” wygłosił prof. Wiesław Cienciała.
Przedstawiając prelegenta prezes Oddziału prof. Grażyna Szewczyk zaznaczyła, że podobnie jak bohaterowie, których dotyczy prelekcja, pochodzi on Cieszyna, jest kompozytorem i pedagogiem w Instytucie Muzyki Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie, a w jego dorobku znajdują się kompozycje wykonywane na festiwalach i konkursach muzyki współczesnej, które odbywały się m.in. w Warszawie, Katowicach, jak też za granicą. Prof. Cieniała realizował swoje kompozycje na zamówienie wielu instytucji, m.in. Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia czy Filharmonii Śląskiej w Katowicach. Pełnił również m.in. funkcję dziekana Wydziału Artystycznego na swojej uczelni.
Prelekcja wzbogacona prezentacją multimedialną oraz fragmentami muzycznymi przybliżyła słuchaczom sylwetki braci Hławiczków pochodzących z Cieszyna, którzy pozostawili po sobie znaczący dorobek muzyczny, wykorzystywany i pielęgnowany przez kolejne pokolenia ewangelików. Wstępem do pokazania muzycznych osiągnięć Karola i Adama Hławiczków było naszkicowanie kulturowego tła, które miało wpływ na ich twórczość oraz drogi życiowe. Prof. Cienciała podkreślił rolę edukacji, kultury, w tym tradycji muzycznych na Śląsku Cieszyńskim, dzięki którym wychowało się wielu ewangelickich kompozytorów i muzyków, do których należał m.in. tragicznie zmarły podczas wojny Jan Sztwiertnia (1911-1940). Jak zaznaczył, wywodzący się ze Śląska Cieszyńskiego muzycy to głównie ewangelicy, co świadczyłoby o silnych tradycjach muzycznych pielęgnowanych od wieków wśród cieszyńskich ewangelików, a także o sile edukacji w Kościele ewangelickim.
Przedstawiając sylwetki obu braci Hławiczków prelegent podkreślił, że byli oni wszechstronnie wykształconymi muzykami. Podkreślona została rola domu rodzinnego, w którym rozpoczęła się ich edukacja muzyczna pod okiem ojca – Andrzeja Hławiczki (1866-1914), organisty w cieszyńskim kościele Jezusowym, ale także nauczyciela muzyki, społecznika oraz zbieracza pieśni ludowych Śląska Cieszyńskiego. Spośród kilkorga dzieci to najstarszy Karol (1894-1976) i najmłodszy Andrzej (1908-1995), związali swoje życie z muzyką i twórczością kompozytorską.
Starszy z braci Hławiczków studiował muzykę w Warszawie, Paryżu, Londynie i Rzymie. Był autorem podręczników szkolnych z zakresu muzyki oraz wielu opracowań naukowych dotyczących muzyki, prowadził badania nad folklorem muzycznym Śląska Cieszyńskiego, nad muzyką protestancką, nad historią poloneza czy twórczością Chopina, a w ostatnim okresie swego życia był nauczycielem akademickim w Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie. W przedstawieniu twórczość Karola Hławiczki prelegent podkreślił, że w swoich kompozycjach reprezentował on głównie styl późnoromantyczny, przypomniany został także jego wkład do znanej wszystkim pieśni „Warownym grodem”. Prelekcji towarzyszyły bardziej prywatne wydarzenia z życia ewangelickiego muzyka, pianisty i kompozytora, podkreślone zostały jego bliskie relacje z rodziną, za którą czuł się odpowiedzialny po tragicznej śmierci ojca, a także jego powojenna przymusowa wyprowadzka na Zaolzie.
Prezentacja sylwetki Adama Hławiczki miała szczególny wydźwięk w katowickiej sali parafialnej, gdyż był on powojennym proboszczem tej parafii (w latach 1945-1980). O jego zaangażowaniu w posługę, ale także oddaniu muzycznym pasjom świadczy przypomnienie, że potrafił on celebrować nabożeństwo i jednocześnie być w jego trakcie organistą jak i chórmistrzem. Ks. Adam Hławiczka odbył edukację muzyczną w Warszawie, natomiast dalsze studia w Lipsku przerwał wybuch II wojny światowej. Prof. Cienciała zaznaczył, że jako katowicki proboszcz ks. Hławiczka bardzo dbał o rozwój życia muzycznego organizując chór parafialny, dbając o stan instrumentów oraz wydawanie śpiewników. Wydany został „Choralnik” w jego opracowaniu, jak też śpiewnik dla dzieci i młodzieży (1969).
W podsumowaniu prof. Cienciała zwrócił uwagę, że w dorobku Hławiczków znajdują się utwory fortepianowe, kompozycje organowe, a także transkrypcje utworów obcych, pozostała po nich muzyka religijna, ale również nieliczne utwory o charakterze świeckim. Prelegent podkreślił, że Hławiczkowie wykorzystywali w swojej twórczości znane figury barokowe. W swojej twórczości kompozytorskiej byli epigonami, ale ich muzyka zasługuje na propagowanie wśród kolejnych pokoleń słuchaczy. Wzbogaceniem wykładu były muzyczne fragmenty z kompozycji Hławiczków.
Po prelekcji wywiązała się dyskusja na temat zaprezentowanej twórczości. Uczestnicy zgadzali się, że kompozytorzy ze Śląska Cieszyńskiego to głównie ewangelicy, w przeszłości jak i obecnie, że religijna muzyka ewangelicka jest kontynuowana. Spotkanie zakończyło się refleksją, że należy promować własnych artystów, muzyków czy kompozytorów, co dotyczy również przedstawionego dorobku Hłąwiczków.
Tekst: Aneta Sokół
Odpowiedz