Ks. Jan Badura
18 października 2016 r. odbyło się pierwsze jesienne spotkanie katowickiego Oddziału PTEw. Gościem był tym razem ks. Jan Badura, wieloletni proboszcz parafii pszczyńskiej, od sierpnia duchowny emerytowany, jak zaznaczył ks. Michał Matuszek przedstawiając prelegenta – duszpasterz w dalszym ciągu aktywnie uczestniczący w życiu pszczyńskiej, i nie tylko, wspólnoty parafialnej.
Ks. Jan Badura zaprezentował prelekcję poświęconą luterańskiej tożsamości, kształtowanej nieprzerwanie od pojawienia się na ziemi pszczyńskiej zwolenników Lutra, „Luteranie pszczyńscy i ich dzisiejsza tożsamość”. W wprowadzeniu zaznaczył, że począwszy od XVI w. zarysowuje się wyraźny nurt ewangelickiej tożsamości, że dochodzi ona do głosu w ramach konkretnej parafii, że przed utrwalaną od dzieciństwa tożsamością konfesyjną nie można uciec, ani się jej wyzbyć, ona kształtuje człowieka, jego życiowe wybory, poglądy i decyzje. Wykład, wzbogacony prezentacją multimedialną, ukazał z jednej strony dzieje pszczyńskich struktur parafialnych po dzisiejszy wizerunek największej luterańskiej parafii w diecezji katowickiej, z drugiej – przypomniał także losy śląskiego ewangelicyzmu, z uwzględnieniem jego trudnych, jak i bardziej chlubnych kart z przeszłości, znaczonych wzrostem duchowym i stabilizacją życia parafialnego.
Zapoznając słuchaczy z „pszczyńską” historią duchowny podkreślił rolę rodu Promnitzów dla rozwoju nowego wyznania, przypominając kolejnych jego przedstawicieli, w tym Karola Promnitz, który w 1568 r. ogłosił przejście całego państwa pszczyńskiego na luteranizm. Zaznaczył, że już w 1592 r. pszczyńscy luteranie otrzymali własny „Porządek kościelny”, kształtujący podstawy życia religijnego, liturgicznego, a także społecznego wyznawców.
Po okresie wzrostu na całym Górnym Śląsku nastał pełen trudnych doświadczeń czas kontrreformacji, rozpoczęty edyktem bytomskim z 1628 r., nakazującym duchownym ewangelickim opuszczenie swoich wiernych, znaczony zamykaniem i przejmowaniem luterańskich świątyń. Ks. Badura podkreślił, że przy końcu XVII w. luteranie stanowili na Śląsku już tylko diasporę, niemniej przetrwali jako wspólnota wyznaniowa, w tym także pozostali na ziemi pszczyńskiej.
W dalszej części prelekcji zarysowane zostały losy pszczyńskiej parafii funkcjonującej wraz z całą prowincją śląską pod protektoratem państwa pruskiego, uprzywilejowującego ewangelicyzm, zezwalającego na budowę kościołów i rozwój życia religijnego. Względną stabilizację parafii pszczyńskiej zapewniła własna świątynia, po kolejnych pożarach odbudowana w 1907 r. staraniem książęcej rodziny Hochbergów. Jak zaznaczył duszpasterz, przedstawiciele rodziny książęcej uczestniczyli w nabożeństwach ewangelickich; w loży książęcej znajdującej się w kościele niejednokrotnie bywali również goszczący na zamku pszczyńskim przedstawiciele europejskich znanych rodów niemieckich, w tym sam cesarz niemiecki. To też stanowiło o specyfice pszczyńskiej, w większości ludowej wspólnoty parafialnej, funkcjonującej wszak przy wsparciu miejscowych książąt.
W związku z kolejnymi zmianami politycznymi parafia pszczyńska stała się częścią Ewangelickiego Kościoła Unijnego na Polskim Górnym Śląsku, któremu samodzielność organizacyjną zapewniła na długo konwencja genewska. Powojenna historia parafii, najbardziej znana słuchaczom, wiązała się z ponownie kształtowaną przez duszpasterzy stabilizacją życia religijnego, z rozwojem kolejnych form aktywności parafialnej, edukacyjnej, także ekumenicznej. Trzeba zaznaczyć, że przedstawiając dzieje parafii ks. Badura zaprezentował również sylwetki znanych pszczyńskich ewangelików (m.in. poeta Piotr Wachenius czy architekt niemiecki Julius Carl Rachdorff 1823-1914), zasłużonych dla pszczyńskiego luteranizmu pastorów Bartelmusów czy duszpasterzy przed i powojennych (ks. Bogusław Kubisz, ks. Jan Motyka).
W końcowej części swego wykładu, poświęconej najnowszemu okresowi w dziejach parafii, pod własnym przewodnictwem, duszpasterz omówił różne formy aktywności parafialnej, podkreślając wagę nauczania katechetycznego oraz innych przedsięwzięć angażujących szczególnie dzieci i młodzież. Zwrócił również uwagę na znaczenie inicjatyw ekumenicznych czy kulturalnych podejmowanych w parafii; w ewangelickim kościele koncertowali znani polscy piosenkarze i artyści (m.in. Zbigniew Wodecki czy bracia Golcowie), organizowane są promocje książek, spotkania z autorami, a wiele parafialnych wydarzeń odbywa się w odzyskanym domu parafialnym Syloe w Kobielicach. Ta bogata aktywność kulturalno-religijna parafii, ilustrowana licznymi fotografiami z wydarzeń, spotkań, wycieczek, stanowi także dowód trwania i kształtowania własnej tożsamości wyznaniowej, zachowanej na ziemi pszczyńskiej w sposób nieprzerwany od czasów Reformacji.
Po zaprezentowanym wykładzie słuchacze wielokrotnie wyrażali swoje podziękowanie ks. Badurze za niezwykle interesujące przedstawienie specyfiki pszczyńskiej parafii. Słuchacze dzieli się również swoimi refleksjami z pobytów w pszczyńskim kościele, zauważając zachowane tamtejsze tradycje i elementy lokalnej obyczajowości wyznaniowej (m.in. przystrajanie kościoła). Należy przy tym dodać, że na spotkaniu obecna była także żona duszpasterza dr Jadwiga Badura, uczestnicząca aktywnie w rozwijanej przez lata kulturalnej działalności parafialnej. Październikowe spotkanie w katowickiej parafii było niewątpliwie ważną dla uczestników lekcją z zakresu tożsamości wyznaniowej, z ukazaniem także współczesnych form jej pielęgnowania, w tym w okresie ponad trzydziestoletniej posługi duszpasterskiej ks. Jana Badury w parafii pszczyńskiej.
Aneta Sokół
Odpowiedz