Dr Maciej Kijowski - prelegent
17 stycznia 2025 r. odbyło się pierwsze w tym roku spotkanie katowickiego Oddziału PTEw, tradycyjnie w sali parafialnej parafii ewangelickiej w Katowicach. Gościem był dr Maciej Kijowski, który przedstawił wykład „Protestantyzm na Rzeszowszczyźnie (XVI-XXI w.). Nie(d)oceniona wartość”. Przedstawiając wykładowcę prof. Grażyna Szewczyk podkreśliła, że jest on doktorem nauk prawnych, rzeszowianinem, absolwentem Uniwersytetu M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie, obecnie nauczycielem akademickim Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach. Dr Kijowski zajmuje się prawem funeralnym oraz morskim prawem publicznym, poza tym w kręgu jego zainteresowań znajdują się dzieje protestantyzmu, czego owocem jest przygotowany wykład.
Dr Kijowski zaprezentował słuchaczom, jak kształtowały się dzieje protestantyzmu, w tym różnych jego odłamów, na Rzeszowszczyźnie od XVI-wiecznego pojawienia się zwolenników Reformacji po współczesną mozaikę Kościołów na tych terenach. Omawiając konfesje obecne na przestrzeni stuleci, dr Kijowski pokazał także ciągłość protestantyzmu w tej części Polski, co okazało się częściowo zaskoczeniem i odkryciem dla słuchaczy. Jak zostało podkreślone, w czasach Reformacji Rzeszowszczyzna stała się prawdziwym tyglem wyznaniowym, pojawili się tutaj luteranie, kalwiniści (m.in. Gorlice, Rymanowa, Nowotaniec), a także liczne, choć przeważnie krótko działające ośrodki ariańskie. Burzliwe czasy XVI-wieczne przedstawione zostały pośród barwnych szczegółów i ciekawostek, dotyczących m.in. przejmowania kościołów przez protestantów (np. kościoła św. Wawrzyńca w Romanowej) i zaprowadzania nowych zwyczajów. Niektóre spośród zborów kalwińskich funkcjonowały do XVIII w.
Kolejny etap rozwoju protestantyzmu na Rzeszowszczyźnie przypadł na czasy panowania Austrii. Z okresem tym związane jest powstanie zboru ewangelickiego w Jarosławiu (1796), z siedzibą w kościele zakupionym od katolików. Zbór funkcjonował do 1945 r. W dalszej kolejności przedstawione zostały czasy międzywojenne, wtedy na Rzeszowszczyźnie pojawili się adwentyści dnia siódmego, którzy swoją siedzibę funkcjonującej do dziś założyli w Markowej (1930). Zbory adwentystyczne powstały także w Przemyślu (1930) oraz w Rzeszowie (1948). Ze zborem przemyskim związany był Konstanty Najder, powojenny pastor adwentystów w Katowicach.
W różnych okresach na Rzeszowszczyźnie zaczęły pojawiać się także inne wyznania i wspólnoty – Kościół Zielonoświątkowy, Baptystyczny, Kościół Boży w Chrystusie, Armia Zbawienia czy Chrześcijańska Wspólnota Jezus jest Panem. Słuchacze mogli dowiedzieć się, jak obecnie wygląda aktywność tych Kościołów, jak są postrzegane przez innych, jak kształtują się ich wzajemne relacje. Dr Kijowski zwracał również uwagę na ich działalność społeczną i charytatywną, prowadzoną na rzecz wszystkich bez względu na wyznanie. Podkreślił, że od wojny w Ukrainie zbory te są zasilane także przez ukraińskich uchodźców, co mogłoby wydawać się zaskoczeniem ze względu na ukraińskie tradycje prawosławne.
Nie zabrakło w prelekcji również wątku dotyczącego Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. W 2024 r. w Rzeszowie po raz pierwszy powstała parafia ewangelicko-augsburska, która swoje nabożeństwa odprawia gościnnie w rzeszowskim klasztorze dominikanów.
Dr Kijowski podkreślił, że Rzeszowszczyzna jako teren pogranicza jest niezwykle ciekawym regionem, także pod względem wyznaniowym, o czy słuchacze mogli się przekonać.
Po zakończeniu wykładu tradycyjnie odbyła się dyskusja, podczas której zadawano Prelegentowi pytania dotyczące przedstawionego tematu. Ciekawym wątkiem było m.in. zaangażowanie Ukraińców jako członków zborów ewangelikalnych, pytania dotyczyły także innych aspektów funkcjonowania przedstawionych wspólnot we wschodnio-południowej Polsce. Wykład dr. Kijowskiego pozwolił słuchaczom nie tylko poznać dzieje protestantyzmu, ale także współczesny wizerunek wielowyznaniowej Rzeszowszczyzny.
Tekst i zdjęcia: Aneta M. Sokół
Odpowiedz