450 lat Konfederacji Warszawskiej

19 czerwca 2023 r. gościem spotkania warszawskiego oddziału PTEw był prof. dr. hab. Wojciech Kriegseisen. Wojciech Kriegseisen jest profesorem zwyczajnym w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, gdzie kieruje Zakładem Studiów Nowożytnych. W jego naukowym dorobku znajdujemy publikacje poświęcone ewangelikom polskim i litewskim, stosunkom wyznaniowym w okresie między Reformacją a Oświeceniem. Prelegent przedstawił wykład „450 lat Konfederacji Warszawskiej”.

W prelekcji zostały przypomniane okoliczności powstania dokumentu oraz atmosferę panującą w tym okresie w Polsce i w Europie. Podpisanie tego aktu, zwanego Konfederacją Warszawską, nastąpiło na Sejmie Konwokacyjnym 28 stycznia 1573 r. w Warszawie. W swoim wykładzie profesor przedstawił znaczenie dokumentu, ale przypomniał, że Konfederacja nie zakładała „tolerancji”, ale wprowadzała równouprawnienie wyznań i wzajemny pokój. W dokumencie znajdujemy zobowiązanie, by jako „rozróżnieni w wierze” „pokój miedzy sobą zachować, a dla różnej wiary i odmiany w Kościelech krwie nie przelewać, ani się penować (…)”.

Mimo że kolejni władcy musieli podpisywać zobowiązania zawarte w tym dokumencie, to po latach coraz bardziej uczono się omijać różne założenia w nim zapisane, co wynikało z braku interpretacji prawnej, czyli wytycznych, które by jednoznacznie wskazywały na postępowanie w różnych sytuacjach. Niemniej jednak był to ważny dokument w historii Polski.

Tekst i zdjęcia: Aldona Karska