Grudniowe spotkanie oddziału PTEw w Jaworzu (8.12.2025 r.) miało uroczysty charakter, gdyż było to „Wieczór adwentowo-opłatkowy”. W programie uroczystego spotkania było rozważanie Adwentowe ks. Władysława Wantuloka, a następnie prelekcja ks. Andrzeja Mendroka, który przybliżył nam postać królewny Anny Wazówny.
Ks. Andrzej Mendrok - prelegent
Rodzina
Anna Wazówna urodziła się 17.5.1568 r. w szwedzkim Eskilstuna. Jej rodzicami byli Jan III Waza i Katarzyna Jagiellonka, miała jednego brata Zygmunta III Wazę – króla Polski i siostrę Izabellę Wazównę. Od dzieciństwa Anna Wazówna cierpiała z powodu choroby genetycznej impressio basillaris. Królewna nie odebrała starannego wykształcenia, mimo tego chętnie się uczyła. Od młodości interesowała się teologią i sprawami religijnymi, botaniką, zielarstwem, ogrodnictwem i historią. Kiedy jej brat w 1587 r. został obrany królem Polski, przyjechała wraz z nim do Rzeczypospolitej. Miała wówczas 19 lat i stała się jednym z najbliższych i najbardziej zaufanych doradców króla.
Sprawy wyznaniowe
Anna Wazówna dorastała w Szwecji. Matka wychowywała ją w wierze katolickiej, ale około 1580 r. królewna dokonała konwersji na luteranizm, co stało się powodem konfliktu z matką. Po śmierci matki macochą Anny Wazówny została protestantka Gunilla Bielke. Anna Wazówna wprowadziła tajne narady gabinetowe króla z jego doradcami ze Szwecji, co w połączeniu z jej luteranizmem spotkało się z niechęcią ze strony dworu Zygmunta III Wazy zdominowanego przez katolików, szczególnie kanclerza Jana Zamoyskiego. Źle odbierano organizowanie przez nią ewangelickich nabożeństw na dworach w Krakowie i Warszawie w latach 1587–1589. Duchowieństwo katolickie oburzało to, że obchodziła święta według kalendarza juliańskiego. Obecność Anny w Rzeczypospolitej chwilowo wzmocniła pozycję szlachty różnowierczej – królewnę traktowano jako pośredniczkę w sprawach religijnych. Wazówna wspierała finansowo zbory protestanckie, opiekowała się emigrantami politycznymi ze Szwecji finansując ich edukację. W Szwecji, zapewne za przyzwoleniem wrogo do niej nastawionego Karola IX Wazy, w latach 1604–1620 powstał paszkwil „Rymowana kroniczka” opisujący jej życie intymne, bazujący na plotkach i insynuacjach. Przypisywano jej rozwiązłość seksualną, chytrość, brzydotę, zajmowanie się czarami, pozamałżeńskie romanse. Przetłumaczono go na język polski. Przeciwnicy Anny Wazówny, głównie religijni, nazywali ją upartą heretyczką lub omnibus scandalum.
Pochówek
1. Anna Wazówna zmarła 6.02.1625 r. w Brodnicy, najprawdopodobniej na zamku. Jako członkini rodziny królewskiej powinna była spocząć w katedrze wawelskiej, jednak nie było to możliwe z powodu papieskiego zakazu chowania protestantów na poświęconych katolickich cmentarzach. Została pochowana w jednym z pomieszczeń na zamku w Brodnicy.
2. W 1636 r. za sprawą bratanka, króla Polski Władysława IV Wazy, Anna Wazówna została pochowana w mauzoleum przy kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu, wówczas świątyni protestanckiej.
3. Kilka stuleci później Anna Wazówna stała się symbolem możliwości porozumienia katolików z protestantami. 15 października 1995 r. w ramach tzw. Braterskiej Rozmowy obu wyznań, w 350. rocznica obrad Colloquium Charitativum zorganizowano powtórny pogrzeb Anny Wazówny o charakterze ekumenicznym i międzynarodowym.
Powracając do Wieczoru Adwentowego, całość spotkania miała bogatą oprawę: były recytowane wiersze związane z Bożym Narodzeniem, które wykonali członkowie oddziału, na przystrojonych stołach umieszczono ciasta, znalazły się także potrawy wigilijne, owoce, nie zabrakło oczywiście opłatka wigilijnego i życzeń. Obejrzeliśmy fotorelację z tegorocznych wycieczek, którą przygotował Mariusz Fender. Całość przeplatana była pieśniami adwentowymi i bożonarodzeniowymi.
Z okazji Świąt Bożego Narodzenia życzymy wiele powodów do radości w dni świąteczne, jak i na cały późniejszy czas. Niech w Waszych domach zagości ciepło, miłość i Pokój. W Nowym Roku zaś Niech nasz Ojciec Niebieski obdarzy Was zdrowiem, szczęściem i błogosławieństwem co dnia!
Tekst i zdjęcia: Jan Kliber
Odpowiedz