Prof. Grażyna Szewczyk (z prawej)
21 lutego w katowickiej parafii odbyło się kolejne tegoroczne spotkanie PTEw, podczas którego prezes Oddziału prof. dr hab. Grażyna Szewczyk przedstawiła słuchaczom prelekcję poświęconą Katarzynie von Bora, małżonce Reformatora („Katarina von Bora w literaturze pięknej i historiografii”). Tego popołudnia słuchacze nie tylko mogli wzbogacić lub uzupełnić swoją wiedzę o byłej zakonnicy klasztoru cystersek w Nimsbach, która poślubiła Marcina Lutra – w drugiej części odbyła się promocja książki dr Anety Sokół, wydanej przez „Głos Życia”, zatytułowanej „Polska książka ewangelicka po 1989 roku”.
Prelekcja prof. Grażyny Szewczyk, wzbogacona materiałem ilustracyjnym prezentowanym w pokazie multimedialnym, w sposób ciekawy, oparty na wskazanych pracach źródłowych, przybliżyła sylwetkę bohaterki. Jak zaznaczyła prelegentka, impulsem do przedstawienia własnej interpretacji losów żony Reformatora były zarówno licznie ukazujące się na niemieckim rynku wydawniczym prace dotyczące reformacji, jak też zauważalne w jubileuszowym roku 500-lecia reformacji zainteresowanie sylwetką żony Lutra. Prof. Szewczyk zwróciła na wstępie uwagę, że wprawdzie zachowało się jedynie 8 oryginalnych listów Katarzyny, które zapewniają bliższy wgląd w jej biografię, to jednak zarówno materiały dotyczące epoki, jak też samego Lutra, pozwalają na odtworzenie kolei jej życia, charakteru czy zainteresowań. Słuchacze mieli okazję dowiedzieć się, jak wyglądało życie wcześnie osieroconej prze matkę, oddanej do klasztoru w Nimbschen szlachcianki, córki zubożałego szlachcica z Miśni. Katarzyna von Bora przebywała w klasztorze o zaostrzonej regule, gdzie młode dziewczęta wiele czasu spędzały w milczeniu, spośród dozwolonych zakonnicom prac przede wszystkim interesowało ją zielarstwo, uprawa ziół, jak też ich lecznicze wykorzystanie, czym zajmowała się potem także w ciągu całego życia.
Na fali reformacyjnego wrzenia Katarzyna wraz z kilkoma współtowarzyszkami w 1523 roku opuściła klasztorne mury; prelegentka przytaczając zachowane w literaturze fakty dotyczące małżonki Reformatora wskazała na jej przykładzie, jak wyglądało życie kobiety w XVI-wieku, ograniczone obyczajowymi normami, ale w zakresie rodzinnych obowiązków zezwalające na pewną samodzielność i organizacyjne zaangażowanie. Poślubiwszy Lutra Katarzyna poświęciła się rodzinie i w związku z niefrasobliwością małżonka w zakresie spraw finansowych zapobiegliwie dbała o byt domowników, w tym m.in. uprawiała ogród, prowadziła hodowlę zwierząt, ale także wynajmowała pokoje w poklasztornym domu Lutrów oraz zorganizowała warzelnię piwa, co było również źródłem dochodów zapewniającym utrzymanie. W literaturze przetrwał wizerunek niezwykle zaradnej, troszczącej się o najbliższą rodzinę oraz licznie przebywających u Lutrów gości, kobiety, matki, towarzyszki zajętego z reguły licznymi obowiązkami męża, twórcy podwalin nowego Kościoła, spod którego pióra wychodziły kolejne pisma, tłumaczenia ważne dla kształtującej się wyznaniowej formacji protestantyzmu.
O niełatwym losie XVI-wiecznej kobiety świadczyły jednak doświadczenia Katarzyny Luter po śmierci męża. Zgodnie z ówczesnym prawem nie mogła zostać spadkobierczynią zapisanych jej przez Marcina Lutra dóbr, a nawet musiała walczyć o prawa do opieki nad swoimi niepełnoletnimi jeszcze dziećmi. W prelekcji nie zabrakło też zachowanych wiadomości na temat losów dzieci Lutrów, spośród których nie wszystkie dotrwały do pełnoletności, nie zabrakło także innych zachowanych w literaturze ciekawostek i faktów dotyczących rodziny Reformatora i jego małżonki.
Dr Aneta Sokół prezentuje swoją książkę
W drugiej części spotkania dr Aneta Sokół miała okazję zaprezentować słuchaczom swoją opartą na rozprawie doktorskiej monografię „Polska książka ewangelicka po 1989 roku” poświęconą luterańskiej działalności wydawniczej rozwijającej się po 1989 r. Autorka podziękowała osobom, które przyczyniły się do opublikowania jej pracy (m.in. dr. hab. Janowi Szturcowi oraz pani Bożenie Polak). Podkreśliła również, że jednym z jej rozmówców był śp. ks. bp. Tadeusz Szurman, założyciel katowickiego wydawnictwa „Głos Życia”, które także zostało w pracy przedstawione i opisane. Książka oparta została w dużej mierze na wywiadach i rozmowach, które udało się przeprowadzić z osobami uczestniczącymi w aktywności wydawniczej, stanowiąc cenny materiał źródłowy dla ukazania parafialnych, stowarzyszeniowych czy indywidualnych inicjatyw wydawniczych. Autorka podkreśliła ponadto, że w swojej pracy starała się też odpowiedzieć na pytania o rolę książki luterańskiej zarówno w wymiarze konfesyjnym, jak też szerszym – jako propozycji współtworzącej współczesną literaturę chrześcijańską.
Po prezentacji autorskiej wywiązała się wspólna dyskusja nad możliwościami i ograniczeniami w zakresie publikowania prac we własnym środowisku wyznaniowym, potrzebie ich rejestracji oraz wspólnych starań, które powinny zmierzać ku bardziej sprecyzowanym, przejrzystym planom wydawniczym. Podkreślono również, że książka o charakterze religijnym, chociaż z reguły nie może liczyć na znaczące zyski ze sprzedaży, stanowi zwłaszcza dla diaspory wyznaniowej ważny nośnik wspólnych tradycji i wartości duchowych, utrwalanych także za pomocą słowa drukowanego. Na zakończenie zainteresowani mogli nabyć zaprezentowaną publikację.
Książka jest dostępna w katowickiej parafii ewangelickiej, w cieszyńskiej księgarni „Warto”, jak też w innych księgarniach ewangelickich na terenie kraju.
Tekst: Aneta Sokół, zdjęcia: Bożena Polak
Odpowiedz