Prof. Bogdan Zeler
16 lutego 2016 r. członkowie i sympatycy katowickiego Oddziału PTEw mieli okazję wysłuchać prelekcji prof. Bogdana Zelera, kulturoznawcy i wykładowcy Uniwersytetu Śląskiego, a także ewangelickiego publicysty i autora prac dotyczących literatury i poezji. Prof. Zeler przedstawił temat bardzo aktualny zwłaszcza w obliczu problemu uchodźców szukających obecnie swego miejsca w krajach europejskich, dotyczący istoty dialogu jako niezbędnej formy porozumienia pomiędzy różniącymi się kulturowo czy wyznaniowo przedstawicielami różnych wspólnot („Chrześcijaństwo a dialog międzykulturowy”).
Profesor nawiązał na wstępie do nurtu filozofii dialogu, m.in. poglądów Emmanuela Levinasa, w której podkreślane są relacje z drugim człowiekiem jako niezbędne do zaistnienia wymiany myśli czy prezentacji własnych poglądów (ja – ty). Podkreślił, że dopiero spotkanie „twarzą w twarz” staje się podstawą prowadzenia dialogu, zaś drugim niezbędnym elementem jego zaistnienia jest świadomość własnej tożsamości, którą powinni reprezentować uczestnicy „spotkania”. Przypomniał, że świadomość chrześcijanina określa przede wszystkim miłość do bliźniego (co nie zawsze w ciągu dziejów było przestrzegane), co zobowiązuje chrześcijan do przestrzegania własnego systemu wartości, ale nie obliguje do narzucania go innym.
Profesor zwrócił również uwagę, że nie zawsze nawiązujemy dialog czy kontakt z „innymi”, którzy są nam obcy pod względem kulturowym czy wyznaniowym, nie zawsze dostrzegamy innych jako nam równych. Przytoczył przy tym teksty i wypowiedzi uznanych autorytetów (rzymskokatolickiego biskupa Tadeusza Pieronka, papieża Franciszka i wiersz Czesława Miłosza „Widziałem Go”) oraz przekazał ich humanistyczne przesłanie – potrzebę poszanowania innych, postrzegania obcych jako osób, „twarze”, jako uczestników dialogu, których trzeba wysłuchać, którym należy poświęcić własną uwagę i zrozumienie. Takie podejście do innych wpisuje się w zasygnalizowaną na wstępie prelekcji filozofię dialogu, a dalej – kulturę dialogu, szczególnie istotną dla współczesnego dyskursu ekumenicznego.
Profesor podkreślił na zakończenie, że przedstawiciele różnych nurtów chrześcijaństwa, pomimo różnic kulturowych, powinni we wspólnym dialogu dostrzegać to, co ich łączy, co jest dla nich wspólne; dialog wyklucza narzucanie sobie nawzajem własnych poglądów czy chęć zmieniania siebie nawzajem. Przykładem ekumenicznego dialogu – jak zaznaczył prof. Zeler – jest niedawne spotkanie papieża Franciszka z przywódcą Kościoła prawosławnego, patriarchą Rosji i Wszechrusi, Cyrylem; symboliczną wymowę nadało wydarzeniu miejsce spotkania przywódców dwóch Kościołów – Hawana (symbolizująca bycie „w drodze”).
W drugiej części spotkania na katowickiej parafii wywiązała się ożywiona dyskusja, która dotyczyła różnego spojrzenia na potrzebę dialogu z wyznawcami innych religii, zwłaszcza w aspekcie zetknięcia z uchodźcami docierającymi do krajów europejskich, także do Polski. Słuchacze mieli możliwość przedstawienia swoich poglądów i spostrzeżeń wynikających z różnych kontaktów z przedstawicielami islamu czy innych religijnych odłamów. Wspólna rozmowa dowodziła, że okazanie zrozumienia dla różnorodności kulturowej czy wyznaniowej może okazać się trudne lub czasem niemożliwe w zetknięciu z ekspansywnie lub wrogo ukierunkowanymi grupami uchodźców, gdy wymiar „duchowy” spotkania zostaje przesłonięty, gdy znika przestrzeń, w której mógł się zrodzić dialog i porozumienie.
Tekst: Aneta Sokół
Odpowiedz