15 maja w Bibliotece Śląskiej w Katowicach odbyła się promocja książki Dziedzictwo kulturowe Reformacji na Śląsku po 1945 roku pod redakcją prof. Grażyny Barbary Szewczyk – publikacji wydanej przez parafialne wydawnictwo „Głos Życia”, stanowiącej pokłosie ubiegłorocznej konferencji pod takim samym tytułem. Można przypomnieć, że ubiegłoroczna konferencja, która miała także miejsce w przyjaznych progach Biblioteki, została zorganizowana przy współpracy katowickiej Parafii Ewangelicko-Augsburskiej oraz Instytutu Germanistyki Uniwersytetu Śląskiego, wpisując się w liczne wydarzenia jubileuszowe Roku Reformacji. Przed upływem roku od konferencji ukazała się zatem publikacja przypominająca konferencyjne referaty wygłoszone przez badaczy protestantyzmu oraz autorów pochylających się w swoim wypowiedziach nad różnymi aspektami dziedzictwa i tradycji luterańskich przetrwałych w kulturze i codzienności górnośląskiej.
Prof. dr hab. Ryszard Kaczmarek - prowadzący
Prof. dr hab. Grażyna B. Szewczyk
Spotkanie odbyło się w jednej z sal bibliotecznych gromadząc liczne grono uczestników, członków parafii ewangelickiej oraz wszystkich zainteresowanych. Nie zabrakło przy stole współautorów prezentowanej książki oraz jej pomysłodawczyni i redaktor całości – prof. Grażyny Szewczyk. Spotkanie poprowadził prof. Ryszard Kaczmarek, wykładowca Uniwersytetu Śląskiego oraz dyrektor Instytutu Badań Regionalnych funkcjonującego przy Bibliotece Śląskiej, zarazem autor i inicjator publikacji upamiętniających jubileusz 500-lecia Reformacji na Śląsku.
Na wstępie prof. Kaczmarek usytuował prezentowany tom w kręgu publikacji poświęconych kulturze pamięci, czyli jak zaznaczył – dla historyków najmniej wiarygodnego źródła informacji o przeszłości. Niemniej profesor zauważył, że jest to ważne w aspekcie rocznicowym i interesujące poznawczo, gdyż ukazuje nie tylko tradycje i wydarzenia związane z przebiegiem Reformacji, ale także pokazuje jej dziedzictwo poprzez różnorodność nośników związanych z kulturą oraz pielęgnowaniem pamięci o wartościach konfesyjnych. Zaproponował również, aby rozmowom i wypowiedziom współautorów, stanowiących główną część promocyjnego popołudnia, towarzyszyła perspektywa wcześniejszych jubileuszowych obchodów rocznicy Reformacji, z pamięcią o kontekście historycznym i odmienności świętowania jubileuszu w 1817 czy 1917 roku na ziemiach polskich.
Ks. dr Andrzej Palion
Ks. dr Adam Malina
Głos zabrała także prof. Grażyna Szewczyk witając przybyłych uczestników oraz przybliżając ze swego punktu widzenia zawartość prezentowanej publikacji. Książka składa się z sześciu części, jak podkreśliła jej redaktor, podział tematyczny odzwierciedla wyobrażenia o ewangelickim dziedzictwie kulturowym, zachowanym nie tylko na Śląsku, ale także postrzeganym w ogólnym aspekcie poznawczym; publikacja ma na celu przedstawienie czytelnikom wyznaczników i wartości kultury konfesyjnej, stanowiących wartości o charakterze uniwersalnym, jak też wchodzących w skład kultury narodowej i szerzej – europejskiej. Pokonferencyjny tom rozpoczyna dwugłos ekumeniczny – spojrzenie duchownych katolickiego i ewangelickiego na wzajemne stosunki oraz relacje międzywyznaniowe kształtowane na ziemiach śląskich, zarówno w nieodległej przeszłości, jak też w kontekście jubileuszowych obchodów. W następnej kolejności uwzględnione zostały wypowiedzi dotyczące szczególnie poważanej w konfesyjnej tradycji pieśni i muzyki kościelnej, ewangelickiej sztuki i architektury przetrwałych w śląskim krajobrazie, literatury pięknej wyrastającej z podłoża konfesyjnych wartości i idei, po czasopiśmiennictwo odrodzone po 1989 roku oraz wizerunek ewangelickiego szkolnictwa kontynuującego bogate tradycje edukacyjne pielęgnowane od czasów Reformacji w środowiskach wyznawców.
Dr hab. Jan Szturc
Prof. dr hab. Ewa Chojecka
Dr Aleksandra Maciejczyk
Po tym ogólnym omówieniu przyszedł czas na wypowiedzi obecnych na sali współautorów pokonferencyjnego tomu. Głos zabrali kolejno ks. dr Adam Palion, ks. dr Adam Malina, dr Aleksandra Maciejczyk, prof. Ewa Chojecka, która mówiła o Studni Pastorów, pomnikowym miejscu na tzw. Bielskim Syjonie przywracanym pamięci konfesyjnej i lokalnej, dr hab. Jan Szturc – o ewangelickich pamiątkach przetrwałych w górnośląskich miastach, dr Aneta Sokół – o odrodzonej po 1989 roku luterańskiej literaturze pięknej, Michał Jakubski – o wyznacznikach tożsamości ewangelików cieszyńskich, prof. Grażyna Szewczyk – o ewangelickim duchownym ks. Rudolfie Baronie i jego ewangelickim Śląsku zachowanym w spisanych wspomnieniach. O różnych aspektach ewangelickiego czasopiśmiennictwa mówili dr Jadwiga Badura, Wisława Bertman oraz dr hab. Michał Skop. Autorzy w swoich wypowiedziach podkreślili także wyjątkowość jubileuszu 500-lecia Reformacji w kontekście zasygnalizowanych przez prowadzącego wcześniejszych rocznicowych obchodów. Ich wypowiedzi złożyły się także na pełniejsze zaprezentowanie słuchaczom zawartości tomu, który po promocyjnej cenie mogli nabyć tego dnia przybyli uczestnicy.
Od lewej: Piotr Murawa - autor obrazu wykorzystanego na okładce książki, Michał Jakubski i dr Aneta Sokół
Można dodać, że w spotkaniu uczestniczyli duchowni, poza wymienionymi współautorami także ks. Paweł Anweiler – biskup senior diecezji cieszyńskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, także poeta, którego twórczość poddana została w tomie refleksjom badawczym, ks. Jerzy Badura z parafii pszczyńskiej oraz ks. Zbigniew Obracaj z parafii katowickiej. Obecny był także prezes Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego Józef Król, a także inne osoby bezpośrednio lub pośrednio związane z tematyką artykułów. Miłą atmosferę promocyjnego wydarzenia wzbogaciły przygotowane na tę okazję kawa, herbata i ciasto.
Dwugodzinne spotkanie poświęcone jednej z licznych ubiegłorocznych publikacji jubileuszowych sygnalnie wprowadziło książkę do obiegu czytelniczego. Współorganizatorem przeprowadzonej promocji był katowicki Oddział Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego, a jego członkowie są także współautorami zaprezentowanego tomu.
Tekst: Aneta M. Sokół, zdjęcia: archiwum Biblioteki Śląskiej (Aleksandra Kazimierska)
Odpowiedz