Z prawej: prof. Jarosław Kłaczkow
W czwartek, 20 października, przyjechał do Bielska z odległego Torunia prof. Jarosław Kłaczkow, który opowiedział o dziejach Reformacji na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Prelegent prowadził słuchaczy przez terytoria Korony Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Prus Książęcych, a jednocześnie przez blisko stuletni okres rozkwitu protestantyzmu na tych terenach.
I tak:
1) W Wielkim Księstwie Reformacja oparła się o trzy główne ośrodki: Taurogi, Kiejdany i Wilno. To w Wilnie luteranie i kalwini podpisali w marcu 1570 r. porozumienie, które stało się podstawą słynnej ugody sandomierskiej.
2) W Koronie Reformacja największe postępy osiągnęła w Wielkopolsce (luteranizm) i Małopolsce (kalwinizm) z pominięciem Mazowsza, gdzie edykt ostatniego księcia mazowieckiego, Janusza, zabraniał przejścia z katolicyzmu na protestantyzm pod karą śmierci. Nauki Marcina Lutra były przyjmowane głównie przez mieszczan, a kalwinizm okazał się atrakcyjny dla szlachty i magnaterii. Mówiąc o Reformacji w Wielkopolsce przede wszystkim wymienić trzeba Poznań i Leszno. Tymczasem małopolski kalwinizm rozwijał się w wiejskich dobrach szlachty i niewielkich miastach: Pińczów, Raków, Książ, Chmielnik i Biłgoraj.
3) W 1525 roku na truchle państwa krzyżackiego i jako lenno polskie powstają Prusy Książęce. Jednocześnie stają się pierwszym w dziejach państwem protestanckim. Nieco później luteranizm stał się oficjalnym i dominującym wyznaniem w pozostającym polskim lennem księstwie Kurlandii i Semigalii oraz należących do Rzeczypospolitej Inflantach, m.in. w Rydze.
4) W połowie XVI w. ponad połowa senatorów była ewangelikami i podobnie proporcje były zachowane w izbie poselskiej. Z ruchem protestanckim sympatyzowali Jan Kochanowski oraz Jan Frycz Modrzewski. Do historii przeszli też następujący protestanccy luminarze: Mikołaj Rej – twórca pisanego języka polskiego, Mikołaj Sienicki – dziewięciokrotny marszałek izby poselskiej oraz Jan Łaski – wielki reformator religijny i teolog, zakładający kościoły w Belgii, Holandii, Anglii i w naszej Ojczyźnie.
Wykład wzbudził duże zainteresowanie, o czym świadczyły liczne pytania słuchaczy do prelegenta.
Tekst: Janusz Buzek, zdjęcia: Ligia Jasiok
Odpowiedz